Şık ve güzel giyinmek

Sual: Zenginin eski elbise giymesi uygun mudur?
CEVAP
Resulullah efendimiz, eski elbiseli birine, (Malın yok mu?) diye sordu. O zat, malının oldukça bulunduğunu söyleyince, ona şu şekilde buyurdu:
(Allahü teâlâ bir mal verince, bu nimetin eseri üstünde görülsün.) [Nesai]

İki hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Allahü teâlâ bir kuluna nimet verdiğinde, o nimetin eserinin o kulun üstünde görülmesini sever.) [Taberani]

(Güzel giyinin ki, Allahü teâlânın size verdiği nimetlerin eseri görülsün!) [Taberani]

Cemal ile ziynet farklıdır. Cemal, çirkinliği gidermek, vakar sahibi olmak ve şükretmek için, nimeti göstermek anlama gelir. Allahü teâlâ cemal sahibi olmayı övmektedir. Cemal için temiz, güzel giyinmek mubahtır. Kibir, gösteriş için giyinmek haram olur. Makam ve mevki sahiplerinin, zenginlerin, örnek olarak genel müdürlerin, patronların, fabrikatörlerin, içinde bulundukları durumlarına nazaran, oldukça iyi giyinmeleri gerekir.

Hazret-i Ömer, (İki çeşit elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de mütevazı. Elbisenin şık, temiz olması, insanoğlunun şerefinin icabıdır) buyurdu. İbni Ömer hazretleri de, (Iyi mi elbise giyineyim?) diye soran birine, (Aşağı kimselerin alayına, kültürlü kimselerin de, seni ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyuruyor. İmam-ı azam hazretleri, 400 altın değerinde oldukça kıymetli elbise giyerdi. Talebelerine güzel giyinmelerini emrederdi. İmam-ı azam, (Hazret-i Ömer’in yamalı hırka giymesi, Komut-ül-müminin olduğu içindi. Güzel giyinseydi, memurları da güzel giyinirler, fakirleri, milletten zulümle mal alırlardı) buyurdu. Hazret-i Talha oldukça zengindi. Şık giyinir, süslü gezerdi. Yüzüğünde oldukça kıymetli yakut taşı vardı.

Hikmet ehli, (Öyleki bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet etsin!) buyuruyor. İnsanlara vaaz ve tembih edecek kimselerin yeni, temiz elbise giyerek kendilerine cemal vermeleri, yakarma olur. Saygı edilmezlerse, sözleri dinlenmez. Bundan dolayı cahiller, insanoğlunun zahirine [dışına, görünüşüne] bakar. İlminden anlamazlar. Süs ve gösteriş için giyinmekse, haramdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Süsten kaçınmak, imandandır.) [İbni Mace]

(Süs ve gösteriş için giydirilmiş olduğu elbiseyi üstünden çıkarmadığı müddetçe, Allahü teâlâ ona rahmet etmez.) [Taberani]

(Allahü teâlâ, mütevazı elbise giyineni sever.) [Beyheki]

(Kibir ve gösteriş için, şöhret sahibi kimselerin giydirilmiş olduğu elbiseyi giyineni, Allahü teâlâ, o elbiseleri ile beraber ateşe atar.) [Ruzeyn] Demek ki, süs ve gösteriş için elbise giyinmek, haramdır.

Makam, mevki sahibi olmayan, durağan(durgun) gelirli kimselerin, zenginleri yada makam sahiplerini veya haddini bilmeyen komşularını örnek alarak gösterişe kaçmaları, evlerini çeşitli eşyalarla süslemeleri doğru değildir.

Havanı yok sarımsak ezmeye,
Taksi ile gider hep gezmeye.

Sarı ve kırmızı
Sual: Adamların sarı ve kırmızı renkte giyim giymesi günah olur mu?
CEVAP
Hayır, günah değildir. Bir kavle nazaran tenzihen mekruh olduğu bildirilmiştir.

Eski elbise giymek
Sual: Kitaplarda eski elbise giymek övülürken, niye yeni ve iyi elbise giyilmektedir?
CEVAP
Eski ve yeni elbise giymek, niyete nazaran iyi yada fena olur. Mubah olan işlerde niyet önemlidir. Niyet iyi olursa sevab, fena olursa günah olur, fakat haramlar, iyi niyetle de işlense haram olmaktan çıkmaz. Süs ve gösteriş için yeni ve şık elbise giyinmek haramdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Süsten kaçınmak imandandır.) [İbni Mace]

(Allahü teâlâ mütevazı elbise giyineni sever.) [Beyheki]

(Süs ve gösteriş için giyen, o elbiseyi çıkartıncaya kadar, Allahü teâlânın rahmetinden uzak olur.) [Taberani]

(Kibir ve gösteriş için meşhurların giydirilmiş olduğu elbiseyi giyineni, Allahü teâlâ, o elbiseleriyle beraber ateşe atar.) [Ruzeyn]

(Güzel elbiseye gücü yeterken, giymeyene Allahü teâlâ Aden elbiseleri giydirir. Şöhret için elbise giyenlere de Kıyamette zillet elbisesi giydirir.) [Şir’a şerhi]

Makam, mevki sahibi olmayan, durağan(durgun) gelirli kimselerin, zenginleri yada makam sahiplerini veya meşhurları örnek alarak gösterişe kaçmaları, evlerini çeşitli eşyalarla süslemeleri doğru değildir.

Övünmek için, fakirlere karşı büyüklenmek ve onları hakir, aşağı görmek için giyinmek ve bir de kendisini zühd ve takva sahibi göstermek için eski ve fena elbise giyinmek, şöhret için giyinmek şeklinde uygun değildir. Gücü yetenin pahalı kumaştan güzel elbise giymesi caizdir. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Allahü teâlâ sana bir mal verince, bu nimetin eseri senin üstünde görülsün.) [Nesai]

(Güzel giyinin ki, Allahü teâlânın size verdiği nimetlerin eseri görülsün!) [Taberani]

Cemal ile ziyneti birbirine karıştırmamalı! Cemal, çirkinliği gidermek, vakar sahibi olmak ve şükretmek için nimeti göstermek anlama gelir. Allahü teâlâ cemal sahibi olmayı övmektedir. Cemal için temiz, güzel giyinmek mubahtır. Kibir, gösteriş için giyinmek haram olur. (Bahr-ür-raık)

Makam ve mevki sahiplerinin, zenginlerin, örnek olarak müdürlerin, patronların, fabrikatörlerin, içinde bulundukları durumlarına nazaran, oldukça iyi giyinmeleri gerekir. Allahü teâlânın huzuruna çıkılmış olduğu süre buna daha oldukça dikkat etmeli! (Her namaz kılarken, ziynetli [kıymetli, yeni, temiz, sevilen, güzel] elbiselerinizi giyinin!) mealindeki âyet-i kerimeyle (Güzel koku gamı, güzel, temiz elbise kederi azaltır) mealindeki hadis-i şerife uymaya çalışmalı, eski de olsa temiz elbise giymeli! (Edeb-üd-dünya, Bostan, M. Rabbani)

Hazret-i Ömer, (İki çeşit elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de mütevazı. Elbisenin şık, temiz olması, insanoğlunun şerefinin icabıdır) buyurdu. İbni Ömer hazretleri de, (Iyi mi elbise giyineyim?) diye soran birine, (Aşağı kimselerin alayına, kültürlü kimselerin de, seni ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyuruyor. İmam-ı a’zam, (Hazret-i Ömer’in yamalı hırka giymesi, Komut-ül-müminin olduğu içindi. Güzel giyinseydi, memurları da güzel giyinirler, fakirleri, milletten zulümle mal alırlardı) buyurdu. Hazret-i Talha oldukça zengindi. Şık giyinir, süslü gezerdi. Yüzüğünde oldukça kıymetli yakut taşı vardı.

Hikmet ehli, (Öyleki bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet etsin!) buyuruyor. İnsanlara vaaz ve tembih edecek kimselerin yeni, temiz elbise giyerek kendilerine cemal vermeleri, yakarma olur. Saygı edilmezlerse, sözleri dinlenmez. Bundan dolayı cahiller, insanoğlunun zahirine [dışına, görünüşüne] bakar. İlminden anlamazlar.

İmam-ı a’zam hazretleri, (Cahillerin hakaret etmemeleri ve düşmanlara azametli, güçlü görünmek için, âlimlerin, âmirlerin elbiselerinin ve binalarının heybetli olması lazımdır) buyuruyor.

İmam-ı a’zam hazretleri, talebelerine, güzel giyinmelerini emrederdi. Kendisi de, her derse gelirken, değişik, yeni elbise giyerek gelirdi. Bir cübbesi 400 altın kıymetindeydi. İmam-ı Muhammed, kıymetli giysiler giyerdi. Resulullah efendimiz de, bin dirhem gümüş kıymetinde Yemen kumaşından cübbe giyerdi. (Dürr-ül-muhtar, Tahtavi)

Güzel ve temiz giyinmek
Sual: Yeni, güzel, pahalı elbise giymenin, dinimiz açısından bir mahzuru var mıdır?
Yanıt: Mevzu ile ilgili olarak Bahr-ür-râıkda deniyor ki:
“Adamın tedavi için sürme çekmesi caizdir. Ziynet için çekmesi caiz değildir. ‘Cemal’ ve ‘ziynet’ kelimelerini birbirleri ile karıştırmamalıdır. Cemal, çirkinliği gidermek, vakar sahibi olmak ve şükretmek için, nimeti göstermek anlama gelir. Gösteriş, övünmek için, nimeti göstermek, cemal olmaz, kibir olur. Nefsin zayıf, azgın bulunduğunu gösterir. Cemal ise, nefsin terbiye edilmiş, olgun bulunduğunu gösterir. (Allahü teâlâ cemildir. Cemal sahiplerini sever) hadis-i şerifi, cemal sahibi olmayı övmektedir. Cemal için meydana getirilen bir şey, ziynete de sebep olursa, zarar vermez. Cemal için, temiz, güzel giyinmek mubahtır. Kibir için giyinmek ise, haramdır. Bu şekilde giyinince, hâlinde, başkalarına karşı davranışında bir değişim olması, kibir alameti olur.”

Cemal, çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, hakaret etmelerine sebep olacak şeyleri yapmamak, bu tarz şeyleri izale etmektir. Ziynet, başkalarını imrendirecek, onlara üstünlük sağlayacak, övünecek şeyleri yapmaktır. Cemal için, bulunmuş olduğu yerde âdet olan şeylerden, haram olmayan en iyilerini kullanmalıdır.

Adamların ipek elbise giymeleri haramdır. Elbisede ve başlıkta dört parmak genişliğinde ipek yada altın şeritlerin bulunması caizdir. Şeritler uzun ve sayıları oldukça olabilir. Dürr-ül-muhtâr ve bunun Tahtâvî ve İbni Âbidîn hâşiyelerinde deniyor ki:
“Tecemmül etmek, şu demek oluyor ki en güzel elbise giymek müstehabtır. Helal şeylerle zinetlenmek mubahtır. İmâm-ı a’zam Ebu Hanife hazretleri dörtyüz altın kıymetinde cübbe giyerdi. Talebelerine güzel giyinmelerini buyruk ederdi. İmam-ı Muhammed hazretleri nefis elbise giyerdi. İmam-ı a’zam buyurdu ki, hazret-i Ömer’in yamalı hırka giymesi, Emîr-ül-mü’minîn olduğu içindi. Güzel giyinseydi, memurları da güzel giyinirler, fakirleri, milletten zulüm ile mal alırlardı. Resulullah efendimiz bin dirhem gümüş kıymetinde cübbe giyerdi.”

Büyüklere haram olan şeyleri, çocuğuna yaptıran kimse, haram işlemiş olur.

Nimeti göstermek için giyinmek
Sual: Giyecekler mevzusunda, bir Müslümanın dikkat edeceği temel hususlar nedir?
Yanıt: Mevzu ile ilgili olarak İbni Âbidînde buyuruluyor ki:
“Avret yerini örtecek ve soğuktan, sıcaktan korunacak kadar giyinmek farzdır. Pamuk, keten ve yün kumaş iyidir. Orta hâlli giyinmeli, şöhretten sakınmalıdır. Nimeti göstermek için iyi ve kıymetli giyinmek müstehabtır. Bayramlarda, topluluklarda, güzel, süslü giyinmek mubahtır. Devamlı bu şekilde giyinmek iyi değildir. Övünmek, gösteriş için giyinmek mekruhtur. Beyaz ve siyah giyinmek müstehabtır. Resulullah efendimizin elbisesi, gömleği beyaz pamuk bezdendi. Mekke’yi fetheylediği gün, kutsal başlığının ve paltosunun siyah olduğu, Mecma’ul-enhürde de yazılıdır. Yeşil giyinmek sünnettir. Domuzdan başka yırtıcı hayvan leşlerinin postları, derileri dabağlanınca temiz olur. Besmele ile öldürülenlerin postları ve derileri temizdir. Derileri üstünde namaz kılınır. Bunlarla meydana getirilen elbiseleri, kürkleri ve kürklü paltoları, başlıkları giymek erkeklere caizdir. Hanımefendilerin erkekler şeklinde giyinmeleri, adam işleri yapmaları caiz değildir. Namaz haricinde, kirli elbise giymek mekruhtur.”

Sual: Adamların, hanımefendiler şeklinde her renkte elbise giymelerinin, dinimiz açısından bir mahzuru var mıdır?
Yanıt: Adamların de her renk elbise giymeleri caiz ise de, kırmızı, sarı elbise giymeleri tenzihen mekruh denildi. Başlık ve takkenin kırmızı ve sarı renklerde dahi mekruh olmadığı söz birliği ile bildirildi. Resulullah efendimizin ayakkabısının siyah olduğu, Şir’at-ül-islâm şerhinde yazılıdır.