Sual: Sirke ve pekmez zaman içinde şarap haline gelir mi?
CEVAP
Hayır, gelmez
Sual: Yiyecekler ve gıdalar içinde gelatin diye bir madde bulunuyor, çokları bunun genel olarak domuzdan geldiğini bildiriyor. Bu doğru mu? Şu demek oluyor ki gelatin bulunan yiyeceklerden uzak durmak mı gerek?
CEVAP
Dinimizde ölçü vardır. Yenilen gıdada domuz yağı olduğu kati olarak bilinmiyorsa yiyip içmekte sakınca yoktur.
Sual: Yiyecek kaplarını kapalı mı tutmak lazım?
CEVAP
Yiyecek ve içecek kapları, kapaklı olmalıdır. Akşam yatarken yiyecek ve içecek kaplarının üstü örtülmelidir. Kapılar kapanmalıdır. Işıklar söndürülmelidir. Çocuklar eve gelmiş olmalıdır. Geceleri cinnîler yayılır. Devamlı tertipli, tertipli olmak, temizliğe riayet etmek oldukça iyi olur.
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Gece yatarken, su kaplarının ağzını ört, yiyecek kaplarının üstünü ört! Eğer kapayacak bir şey yoksa, Besmele çekerek bir çubuğu üzerine koy!) [Müslim](Gece kapları kapayın, boş kapları da kapatın yada ters çevirin!) [Buhari]
Sual: Haşhaşlı ekmek yiyecek günah mıdır?
CEVAP
Günah değildir. Çöreklere konan, haşhaşın tohumudur. Tohumu yağlı bir maddedir, içinde afyon yoktur. Tohumundan, yağ da çıkarılır. Yağında da, posasında da afyon yoktur. Haşhaşın afyon kısmı kapsülünde olur. Bu kısmı da esasen çöreklere konmaz.
Sual: Nezle olunca burnum tıkanıyor. Alkollü ilacın buharını solunum caiz mi?
CEVAP
Evet, fakat alkolsüzü var ise daha uygun olur.
Sual: Kakao likörü bulunan çikolatayı yiyecek caiz midir?
CEVAP
Likör, meyve, alkol ve esans karışımından meydana getirilen bir içkidir. Yurtdışından gelen likörlü şeker ve çikolatalar vardır. Bu tarz şeyleri yiyecek caiz değildir. Fakat kakao likörü, likör karışmış kakao değildir. Kavrulmuş kakao çekirdeğinin öğütülerek akıcı hale getirilmiş şeklidir. İçinde alkol yoktur. Türkiye’de, kelimeler üstünde kavram [mefhum] kargaşası vardır. Birçok kelime yerinde kullanılmıyor. Örneğin (Mucize yarattı) diyorlar. Mucize peygamberlerden başkası için kullanılmaz. Yaratmak da yalnız Tanrı’a mahsustur. Yanlış kelime kullanmaktan sakınmalıdır!
Sual: Kuş yada başka hayvan şeklinde pasta yapmak caiz midir?
CEVAP
Hayır. Mubahlarda da dine uymakta hayır-bereket vardır.
Sual: Bir dost, başka yerdeki arkadaşına vermem için bir kutu çikolata verdi. Yolda çikolataların yarısını yedim. Varınca, çikolataların yarısını yediğimi söyleyip helalleştim. Habersiz yediğim için günah oldu mu?
CEVAP
Emanete hıyanet etmişsiniz. Helalleşmeden ölebilirdiniz de. Fakat helalleştiğinize nazaran, yalnız mekruh olur. (Hindiyye)
Sual: Sigara azca içince günah olmayınca, bazı otlar var onlar günah olur mu diyorlar, eroinin daha hafifi imiş?
CEVAP
Eroin hafifçe değil, oldukça güçlü uyuşturucudur. Sarhoş etmeyen otları yemekte sakınca yok. Sarhoş edenleri de sarhoş etmeyecek kadar yiyecek caizdir.
Sual: Bir hoca, (Bulaşıkları sabaha bırakmak günahtır, fakirliğe sebeptir. Zira yarın yaparım diyenler helak olur buyuruluyor) dedi. Doğru mu?
CEVAP
İmkan var ise her işi zamanında yapmak, yarına bırakmamak iyi olur. Fakat bulaşıkları sabaha bırakmak günah değildir. (Yarın yaparım diyen helak oldu) hadis-i şerifi, tevbe şeklinde, farz olan ibadetlerle ilgilidir. Yoksa bulaşık yıkamakla ilgili değildir. Fakirliğe sebep olanlar içinde bulaşıkları geç yıkamak diye bir şey yoktur. Hadis-i şerifte, fakirliğe sebep olanlar sayılırken (Çanağı ve çömleği, yıkamadan yiyecek koymak. Kapkacağı, örtüsüz bırakmak) buyuruluyor. Bulaşıkları sabah yıkayıp temiz olarak konunca mahzuru olmaz. Yemeklerin üstünü açık koymak da uygun değildir. Buzdolabına konunca açık konmamış olur. Veya örtecek bir şey bulamayan besmele ile bir çubuk bile koysa caizdir.
Sual: Fazlaca et yiyecek kalbi karartırmış. Ölçüsü ne bunun?
CEVAP
Sürekli kırk gün yenirse oldukça yenmiş olur.
Sual: Ağız kokusu olmasın diye sakız çiğnenebilir mi?
CEVAP
Evet çiğnenebilir.
Sual: Et üstündeki kan başka ete bulaşırsa necis olur mu?
CEVAP
Hayır. Akan kan necistir. Akmayan, etteki kan necis olmaz.
Sual: Mentollü mendilde alkol var mı?
CEVAP
Yoktur.
Sual: İçkili lokanta sahibinin armağan etmiş olduğu yemeği yiyecek caiz mi?
CEVAP
Caizdir. Zira malının bir çok haram değildir.
Sual: Kokmuş et necis mi?
CEVAP
Değildir.
Sual: Yetiştirme yurdu çalışanı, yurdun yemeğini yiyebilir mi?
CEVAP
Yiyebilir. Yetimin velisi onun malından yiyebilir.
Sual: Şifa âyetlerinin fotokopisini suya koyup, suyu içmek caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Mülci ikrah ile şarap içmeyen günaha girer mi?
CEVAP
Caizliğini bilmeyen, içmeyip öldürülürse şehittir.
Sual: İthal peynirleri yiyecek caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Abdest alıp musluktan su içmek, abdestten artan suyu içmek şeklinde şifa mı?
CEVAP
Evet.
Sual: (Ben yokken masamın üstündeki şekerden alın) diyorum. Götürmeleri caiz mi?
CEVAP
Orada yemeleri caizdir. Götürmeleri caiz değildir.
Şeker tutmak
Sual: (Ev sahibi şeker kutusunu bir arkadaşa verip, misafirlere istediğin şeklinde dağıt dese, o da bazısına bir tane bazısına birkaç tane verse, kimi orada yese, kimi evine götürse caiz olmaz) deniyor. Doğru mudur?
CEVAP
Doğru değil, yanlıştır. Asla mahzuru olmaz. Vekil, aslolan gibidir, tamamlanmamış yada fazla verebilir. Verilen şey, alanın mülkü olduğundan, ister orada yer, isterse evine götürür.
Sual: Çaldırmış olduğu sütü içtikten sonrasında, tazmin etse, helal olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Kırlarda akarsular, ırmaklar üstü açık olarak akıyor. Bu sular içilir mi, bu şekilde sular ile abdest alınır mı?
CEVAP
İçine necaset karışmıyorsa üstünün açık olmasının mahzuru olmaz. Genel anlamda akarsu kirli olmaz. Hadis-i şerifte, (Rengi, tadı ve kokusu değişmeyen su temizdir, necis değildir) buyuruluyor. (Dürer)
Sual: Kati izin vereceği malum kişinin malını yiyecek caiz mi?
CEVAP
Caiz. Fakat suizanna sebep olacak şeyden uzak durmalı.
Sual: Uşur vermeyen akrabanın, yemeğini yiyecek caiz mi?
CEVAP
Fitneye, harama sebep olmamak için caizdir.
Sual: Zemzem ile çay pişirmek mekruh mu?
CEVAP
Evet.
Alkolün sirkeleşmesi
Sual: Turşunun içine olgun üzüm salkımı atılıyor. Zaman içinde üzümde alkol teşekkül ediyor, alkol de zaman içinde sirkeye dönüşüyor. Turşuya bu şekilde olgun üzüm koymak caiz olur mu?
CEVAP
Sonunda sirkeye dönüştüğü için mahzuru olmaz. Üzüm şırasından sirke yapılırken de, ilkin alkole dönüşür, sonrasında sirkeleşir. Sirkeleşince kullanmanın mahzuru olmaz.
Sual: Beş dost bir odada çalışıyoruz. Sigara içmeyen içenden rahatsız oluyor. Sigara içme yasağı konulsa, içen rahatsız oluyor. Sigaradan hasta olan bile oluyor. Ne yapmak lazımdır?
CEVAP
Zarara engel olmak tercih olunur.
Sual: Bir mahalli gazetede şu haber vardı: (Sebzelerin altına koymak suretiyle, foseptik çukura gidiyor, lağım suyunu doldurup geliyoruz.)
İnsan pisliğini gübre olarak kullanmak ve bu şekilde sulanmış sebzeleri yiyecek caiz midir?
CEVAP
İnsan necasetini yalnız başına kullanmak caiz değildir. Toprak yada başka şeyle karışık satmak ve kullanmak caizdir. İnsan yada hayvan necaseti ile sulanmış sebzeleri yıkayıp yiyecek caizdir. Lağım suyu ile sulanmış sebzeleri yiyecek caiz değildir. (S. Ebediyye)
Sual: Evde sular kesilince, içmek, abdest almak şeklinde bir ihtiyâç için cami avlusundaki şadırvandan su almak caiz midir?
CEVAP
Caizdir.
Domuz eti kesilen bıçak
Sual: Domuz eti kesilen bıçakla koyun eti kesiliyor. Bu şekilde eti yiyecek caiz midir?
CEVAP
Bıçağı yıkadıktan sonrasında, koyun etini kesmelidir. Domuz eti kesilen bıçakla kesilen koyun etini, yıkadıktan sonrasında yemelidir.
Kirli yemeği yiyecek
Sual: İki Müslümandan biri bir yemeğe kirli, diğeri temizdir dese, o yiyecek yenir mi?
CEVAP
Temiz diyene saygınlık edilir. (İbni Abidin)
Sual: Horoz, tüfekle vurularak öldürülse yenmesi caiz olur mu?
CEVAP
Hayır, caiz olmaz. Zira horoz av hayvanı değildir. Tüfekle vurulursa, ölmeden ilkin kesmek gerekir. Kesilmezse yenmez. (Bedâyi)
Tezekle ısıtılan fırın
Sual: Tezekle ısıtılan fırında pişirilen ekmeği yemekte sakınca var mıdır?
CEVAP
Necaset yanınca, külü temiz olduğundan, mahzuru yoktur.
Günah işleyenin yemeği
Sual: Büyük günah işleyen, fakat kazancı helal olanın yemeğini yiyecek caiz midir?
CEVAP
Evet, gerektiğinde yiyecek caizdir. Örneğin içkili lokanta işletenin yemeğini yiyecek caizdir.
Sual: Bayanların toplantısına gittiğim süre, orada yiyip içiyoruz, hatta bizlere armağan de veriyorlar. Bunlara, kocalarının izin verip vermediğini bilmiyoruz. Orada yiyip içmemizin, bir mahzuru var mıdır?
CEVAP
Ev sahibine suizan, caiz değildir. Hazırlananları yiyip içmekte ve verilen hediyeyi, alıp eve götürmekte, sakınca yoktur.
Ölü koyunun sütü
Sual: Ölmüş koyunun sütü içilir mi?
CEVAP
Hanefi’de temizdir, içilir. Şafii’de necistir, içilmez.
Vejetaryen olmak
Sual: Vejetaryen olmak, doğrusu asla et yememek, eti kendine zararı olan görmek, dine uygun mudur?
CEVAP
Et yememek günah değilse de, eti zararı olan bilip, kendine haram etmek caiz olmaz. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(Ey inanç edenler! Tanrı’ın size helal etmiş olduğu, temiz şeyleri haram kılmayın ve sınırı aşmayın. Tanrı, sınırı aşanları sevmez.) [Maide 87]
Her gün et yiyecek, kalbe sorun verir. Asla et yememek ise, ahlakı bozar. (Şir’a şerhi)
Tavuğun boynunu koparmak
Sual: Boynu koparılarak öldürülen tavuğu yiyecek caiz midir?
CEVAP
Hayır.
Paskalya çöreği
Sual: Hristiyanların paskalya günlerinde yapmış olduğu çörek, pastanelerde her gün yapılıp satılıyor. Bu çöreği, paskalya haricinde yemekte sakınca var mıdır?
CEVAP
Paskalya haricinde yemekte sakınca yoktur.
Davetsiz konuk
Sual: Çay daveti olan bir yere, tanıdık diye davetsiz gidenin orada yiyip içtiği haram olur mu?
CEVAP
Kapıdan girerken buyur denmişse izinli girilmiş olur. İkram edileni yiyip içmek caiz olur.
Altın ve gümüş tozu yiyecek
Sual: Altın ve gümüş tozu çikolataların içine konuyor. Muhallebi ve sütlaç şeklinde yiyeceklerin de üzerine ekiliyor. Bu gıdaları yiyecek caiz midir?
CEVAP
Caizdir. Vücuda zarar vermeyen ve necis olmayan şeyleri yiyip içmek caizdir. Vücuda zarar verenleri ve necis olanları yiyecek caiz olmaz.
İki günde üç öğün
Sual: Kefaretlere bakınca, hep fakirin sabah ve akşam doyurulmasından bahsediyor. Acaba sıhhat açısından evla olan iki öğün yiyecek midir yoksa iki günde üç öğün yiyecek midir?
CEVAP
Günde iki öğün yiyecek caizdir. Evla olanı ise iki günde üç öğün yemektir. Sadece ihtiyaca ve emek harcama şartlarına nazaran azca yada oldukça yiyecek de caizdir.
Bal, zeytin ve çörek otu
Sual: (Melekler, evinde bal, zeytin ve çörek otu olana istigfar ederler) mealinde bir hadis var mıdır?
CEVAP
Evet, M. Cihar Yâr-i Güzin kitabında bu şekilde bir hadis-i şerif bildirilmektedir.
Ziyafetin kabulü
Sual: Ziyafet yemeğinde, elde olmadan bardakların, tabakların kırılması yada buna benzer istenmeyen zararı olan ve fena bir durumun meydana gelmesi hayra mı alamettir?
CEVAP
Evet, hayra alamettir. İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki:
Dertlerin, elemlerin acılıkları, bir hastalığı iyi edecek yararlı ilacın acılığı gibidir. Bozuk niyetle, gösteriş için, çıkar için meydana getirilen bazı ziyafetlerde, yemeğe kusur bulmak yada başka sûretle meydana getirilen eziyetle, ziyafet verenin kalbinin kırılması, yemekteki zulmeti, niyetin bozukluğuyla hâsıl olan günahı gidermekte, kabul olmasına sebep olmaktadır. Eğer misafirlerin şikâyeti, hakareti olmasaydı ve ziyafet sahibinin kalbi kırılmasaydı, yiyecek zulmetli ve günah olacak, kabul edilmeyecekti. Kalbin kırılması, kabule sebep oldu. (1/64)
Ağaçtaki meyveyi yiyecek
Sual: S. Ebediyye’de (Ağaçtaki meyve armağan edilmez) deniyor, fakat mal sahibi, (Bahçeme gir, istediğin kadar meyve ye, istediğin kadar al evine götür, başkalarına da ver! Hepsi helal olsun) dese, o şahıs de yese, başkasına verse, evine götürse helal olur mu?
CEVAP
Bir tek yedikleri helal olur. Evine götürdükleri ve başkalarına verdikleri helal olmaz, şu sebeple miktarı bilinmeyen yiyeceğin yenmesini helal etmek caizdir, fakat miktarı bilinmeyen malı almak için vekil etmek, bilinmeyen ve ayrı olarak teslimi mümkün olan malı ayırmadan armağan etmek sahih değildir. (S. Ebediyye, Dürret-ül-beyda)
Hayvanla ilişkiye girmek
Sual: Koyun şeklinde eti yenen yada köpek şeklinde eti yenmeyen hayvanla ilişkiye girmenin hükmü nedir?
CEVAP
Fazlaca çirkin ve büyük günahtır. Bunu sadist denilen ruh hastaları yapar. Tecavüze uğrayan hayvan, kesilip yakılır. Eti yenenin, etini yiyecek de caizdir. (S. Ebediyye)
Yanık yiyecek
Sual: Kızartılan yiyeceklerin oldukça kızarmış yerini yiyecek haram mıdır?
CEVAP
Hayır, haram değildir. Yanmışsa ve yanık da vücuda zarar verecek kadar çoksa, o süre yenmez.
Domuz sütüyle beslenen kuzu
Sual: Domuz sütüyle beslenen kuzunun eti yenir mi?
CEVAP
Evet yenir. Necaset yiyen hayvanın etinin yenebilmesi için, deveyle sığır 10, koyun 4, tavuk 3 gün hapsedilir, doğrusu necaset yedirilmez. (İbni Abidin – S. Ebediyye)
Başka bir kavle nazaran, deve 40, sığır 20, davar 10, tavuk 3, serçe 1 gün hapsedilir. (Hindiyye)
Kobe danası
Sual: Kobe danasının eti en iyi et kabul ediliyormuş, fakat bunlara bira da içiriliyormuş. Bu şekilde bir hayvanın etini yiyecek caiz olur mu?
CEVAP
Kobe danası da, domuz sütüyle beslenen kuzu gibidir. 10 gün bira verilmeyip kesilirse sorun kalmaz.
Eşek sütü
Sual: Eşek sütünün, çocuklardaki öksürüğe iyi geldiği söyleniyor. Bunun için içirmek caiz olur mu?
CEVAP
Evcil eşek eti ve sütü, tahrimen mekruhtur. Yalnız Maliki mezhebinde helaldir. Öksürük için mubah ilaç bulunmazsa, iyi geldiği de kesinse içirilebilir, bu şekilde bir ihtiyaçtan dolayı Maliki mezhebi yansılamak edilerek de içirilebilir.
Karton kutu
Sual: Karton kutu içinde satılan sütleri içmenin mahzurlu olduğu söyleniyor, bunun aslı var mıdır?
CEVAP
Hayır, dînî yönden mahzuru yoktur. Zaman içinde bozulabilir yada içine sağlığa zararı olan madde konabilir. Bu şekilde bir durum olmadıkça mahzuru olmaz.
Düğün yemeğinde
Sual: Genel anlamda düğün davetlerine gittiğimizde her insanın önüne yemekler geliyor, bir de sofraya ek olarak bir tabak içinde meyve, börek, kürdan, kâğıt peçete konuyor. Bu tarz şeyleri isteyen kullanabiliyor. Ortaya konmuş bu şeylerden orada kullanmayıp evimize götürsek caiz olur mu?
CEVAP
Düğün sahibinin izni olmadan onları götürmek caiz olmaz. Üç peçete götürüyorum, beş kürdan aldım demek gerekir. Ortaya konan börek ve meyve şeklinde şeyler için, düğün sahibi, (İstediğiniz kadar yiyin, istediğiniz kadar da evinize götürün) dese, yalnız yedikleriniz caiz olur, eve götürülenler caiz olmaz. (S. Ebediyye)
Sofraya her insanın önüne şahıs sayısı kadar peçete, kolonyalı mendil konsa, bu tarz şeyleri da izinsiz alıp evimize götüremeyiz.
Eve götürürken şu kadarını eve götürüyorum diye düğün sahibine yada o işle yetkili birine söylemek gerekir. O süre caiz olur. Bu tarz şeyleri alırken, düğün sahibi görmüşse doğrusu kaç tane aldığını biliyorsa, bunun mahzuru olmaz, izin vermiş anlamına gelir.
Eğer bu yargı bilinmeden alınmışsa, alınanlar için tevbe etmeli ve düğün sahibini arayıp şu kadar şunu aldım hakkını helâl et denmesi gerekir. O helâl etse bile, izinsiz alma günahı için ek olarak tevbe etmek ve tekrar habersiz almamak gerekir.
Tıbben zararı olan ise
Sual: Tıbben zararı olan olmayan bir şey, dinen de zararsız olur mu?
CEVAP
Tıbben zararı olan olan bir şey, dinen de zararı olan olur. Tıbben zararı olan olmadığı hâlde dinen zararı olan olan oldukça şey vardır. Örneğin, Besmelesiz kesilen kuzu eti, tıbben mahzurlu değilse de, dinen mahzurludur. Bir kaşık şarap tıbben zarar vermese de dinen haramdır.
Vücuda zarar veren mubah şeyler, dinen de mahzurludur. Örneğin helâlinden oldukça yense, tıka basa yenilse vücuda zarar verir ve dinen de günah olur. Alerji meydana getiren gıdaları ve meyveleri yiyecek de, dinen caiz olmaz.
Tuzlu şarap
Sual: Şarabın içine tuz konunca, sirkeleşme oluyormuş. Şarabın içine tuz atıp içenler oluyor. Bunun mahzuru var mıdır?
CEVAP
Elbet mahzuru vardır. Tuz, konar konmaz, şarap derhal sirke hâline gelmez. Zaman içinde sirke hâline gelirse, sadece o süre sirkeyi yemekte sakınca olmaz. Sirkeleşmeden yenilmez.
Ter necis mi?
Sual: Bilhassa yazın börek hamur harcını yoğuran kişiler, terliyor ve terleri hamurun içine akıyor. Bu şekilde ter damlamış hamurdan meydana getirilen böreği yiyecek caiz midir?
CEVAP
Yoğrulan hamurun içine düşen ter azsa, mahzuru olmaz. (Hindiyye)
Yumurtayı yıkamak
Sual: Kabuğunu yıkamadan, yumurtayı suda kaynatıp, yiyecek haram mıdır?
CEVAP
Yumurtanın kabuğu necis olmadığı için yıkamadan kaynatıp yiyecek haram olmaz, fakat mekruh olur. Yıkayarak kaynatmalıdır.
Domateste haç işareti
Sual: Mısır’da kendilerine Selefi denilen mezhepsizlerin, domatesin yatay kesilince haç şeklini aldığını bu yüzden domates yemenin haram bulunduğunu söyledikleri gazetelere haber olmuş. Acaba içlerinde provokatörler mi var? İslâmiyet’ten soğutmak için mi yapılıyor?
CEVAP
İçlerinde provokatörler olsa bile, diğerlerinin de ahmak olduğu anlaşılıyor. Bu şekilde bir şeyin yayımlanmasını iyi mi uygun görebilirler? Domates veya başka bir sebze yada meyve o şekilde kesilse artı işareti çıkabilir. Şeyh Ahmet vasiyetnamesini de uyduranlar bunlardır. Coca Cola yazısını tersten okuyunca La Muhammed, La Mekke yazıyor diyenler de bu kafada olan cahillerdir. İslâmiyet’le ve Müslümanlarla alay edilmesine sebep oluyorlar.
Allahü teâlâ, kulları istifade etsin diye, topraktan çeşitli meyve, sebze şeklinde rızıklar çıkarıyor. Bu rızıkları hangi mezhepsiz haram edebilir ki? Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(Tanrı’ın kulları için yerden çıkardığı ziynetleri ve temiz rızıkları kim haram kılabilir?) [Araf 32]
Bu Selefiler, İbni Teymiyye’yi rehber kabul edip, dört hak mezhepten birine uymadıkları için İslâmiyet’e oldukça zarar vermişlerdir.
Ölü tavuk yumurtası
Sual: Leş olarak ölen tavuğun karnından çıkan kabuklu yada kabuksuz yumurtalar yenir mi? Ölmüş koyunun sütü içilir mi?
CEVAP
Yumurtalar yenir. Şâfiî’de, kabuğu sertleşmemişse yenmez. Ölü koyundan gelen süt de temizdir, içilir. Şâfiî’de ise necistir, içilmez.
At sütü
Sual: At sütü helâl midir?
CEVAP
At sütü temizdir, helâldir. Eti de helâldir, sadece neslinin azalmaması için, etini yiyecek mekruh denilmiştir. (S. Ebediyye)
Güvercin yiyecek
Sual: Yenmesi helâl olan güvercin, serçe ve keklik şeklinde kuşlar yenirse, mahşerde davacı olacakları söyleniyor. Böyle bir durum var mıdır?
CEVAP
Allahü teâlâ, her şeyi insanların istifadesi için yaratmıştır. Eti yenen kuşlar, kesilip yenildikleri için davacı olmazlar. Hangi hayvan olursa olsun eziyet etmek, eziyetle öldürmek haramdır. Dinimizin yenmesini helâl kıldığı hayvanları kesmek eziyet değildir, hiçbir hayvan bundan dolayı davacı olmaz.
Ağda kullanmak
Sual: (Ağdanın içinde, besin olan şeker de olduğundan, kıl dökmede kullanılması caiz olmaz) deniyor. Ağda yapmak, şekere hakaret mi oluyor?
CEVAP
Fıkıh kitaplarında, (İpek şeklinde para eden şeylerle, zemzemle, kâğıtla istinca tahrimen mekruhtur. Boş kâğıda da saygı lazımdır) deniyor. Fakat istinca için üretilen hela kâğıdını, havlu şeklinde kullanmakta sakınca yoktur. Tuz da bir gıdadır, fakat kanalizasyonun donmaması için lağıma tuz koymak caizdir. Bir ihtiyaçtan dolayı şırasını çıkarmak için, besin olan üzümü ayakla çiğnemek caiz olduğu şeklinde, gene besin olan ekmek hamurunu yoğurmak için, ayakla çiğnemek de caizdir. Şeker besin ise de, kılları temizlemek için meydana getirilen ağdayı, o iş için kullanmakta sakınca yoktur. Zira bunlar hakaret kastıyla değil, bir ihtiyaçtan dolayı yapılıyor.
Domuz eti yiyecek
Sual: Açlıktan ve susuzluktan ölecek kimse şarap içebilir mi, leş, domuz ve insan eti yiyebilir mi?
CEVAP
Evet, ölmeyecek kadar şarap içmesi, leş, domuz ve insan eti yemesi caiz olur. Fakat canlı insanoğlunun etinden yiyemez. S. Ebediyye’de, Bezzaziyye fetvasından alınarak deniyor ki:
(Biri, aç olup yiyecek için leş dahi bulamayana, kolumdan kes de, yiyerek ölümden kurtul dese, kesmesi caiz olmaz. Yoksulluk hâlinde de, [canlı] insan eti helal olmaz.)
Gene S. Ebediyye’de nafaka bahsinde, (Diri insanoğlunun organını, etini yiyecek caiz değildir) deniyor. Yoksulluk hâlinde ölü insanoğlunun etini yemenin caiz olduğu, fakat vefat etmiş de olsa, peygamberlerin etinin caiz olmadığı Dürr-ül muhtar’da yazılıdır.
Sattığı maldan yiyecek
Sual: Biz, birkaç dost, kantinden yiyecek içecek aldık. Beraber yerken kantinci geldi, ona da ikram ettik. Bir dost, (Satıcı, sattığı maldan yiyemez) dedi. Böyle bir durum var mı?
CEVAP
Hayır, öyleki bir şey yoktur.
Karpuzu sol el ile yiyecek
Sual: S. Ebediyye’de, Peygamber efendimizin ekmeği sağ, karpuzu sol eline alıp yediği bildiriliyor. Kavunu ve üzümü iyi mi yiyecek gerekiyor?
CEVAP
Her şeyi sağ el ile alıp yemeli. Sadece sağ el meşgul iken, sol elle de yiyecek caizdir. Karpuz, kavun yada üzüm olsun fark etmez. Konacak yer uygun değilse, sağ el de meşgulse mecburen öyleki yapılır.
Ağız sütü ve şekerli bal
Sual: TV’de bir hoca, (Yeni buzağısı olan bir ineğin sütü, yalnız yavrusu içindir. O sütü içmek haramdır) dedi. Biz, o sütü yavrusuna da veriyoruz, fakat kendimiz de, ağız sütü dediğimiz o sütü kaynatarak içiyoruz. Bu sütün değişik bir tadı var. Aynı hoca, (Arıların tüm balını alıp, arılara şeker verilirse alınan bal haram olur) dedi. Ağız sütü içmek ve arıya şeker vermek haram mıdır?
CEVAP
Din kitaplarında, yeni doğurmuş ineğin ağız sütünün haram olduğu yazılı olmadığı şeklinde, arının balını alıp, sonrasında arıya şeker verilse, ilkin alınan bal da, haram olmaz. Hattâ verilen şekerden arı bal yapsa, gene o bal haram olmaz. Şekerden meydana getirilen balı, hakiki bal diye satmak, sahtekârlık ve günah olur. (Arıya şeker verdim, bu balda şeker vardır) denirse, o balı satmak da, yiyecek de, haram olmaz. Zira müşteri kandırılmıyor. Sütün yağını alıp, (Bu yavan süttür) diye satmak günah olmaz. Günah olan, yavan sütü, (Yağlı süttür) diye yalan söyleyip müşteriyi kandırmaktır.
Zamane hocaları, din kitaplarına saygınlık etmeden bu şekilde rastgele konuşuyorlar. Biri çıkıp da, (Hoca, bu hangi kitapta yazıyor?) diye sormuyor. Zira haramlar kitaplarda yazılıdır. Helâl olanlar yazılmaz. Örneğin muz, şeftali, yumurta şeklinde mübah yiyeceklerin helâl olduğu yazılmaz. Fakat haram olan yiyecek ve içecekler yazılıdır.
Sual: Hayvan necasetinden meydana getirilen tezekleri yakarak, yiyecek pişirmekte, ekmek yapmakta sakınca olur mu?
Yanıt: Necaset yanınca, külü temiz olur. Tezek yakarak ısıtılan fırında, ekmek de yiyecek de pişirilir.
Sual: Tuz gölünün çevresinde yaşayan yaban domuzları kimi zaman bu göle düşüp ölüyor ve tuz içinde eriyip kayboluyor. Buradan elde edilmiş tuz temiz olur mu ve kullanılır mı?
Yanıt: Merkep, domuz ve leş, tuz içine düşüp, tuz olsalar, temiz olurlar ve kullanılırlar. Su kuyusuna düşen gübre de, zaman içinde balçık hâline ulaşınca, temiz olur.
Sual: Ekmeği öpmenin dinimiz açısından bir mahzuru var mıdır?
Yanıt: Ekmeği öpmek, âdette bidattir. Niyete nazaran müstehab yada mekruh olur.
Perhiz, rejim yapmak
Sual: Çeşitli hastalıkları ve kiloları olanlar, rejim yapıyorlar. Rejim yapma mevzusunda dinimizin hükmü nedir?
Yanıt: İnsan hasta olmamaya dikkat etmeli, hasta olunca da, ilaç almalı, perhiz etmeli, fakirlere sadaka nezretmeli ve sık sık sadaka vermelidir. Perhiz doğrusu rejim yapmanın caiz ve lazım bulunduğunu, Teyemmüm âyeti göstermektedir. (Su zarar verince, kullanmayın, teyemmüm edin!) mealindeki âyet-i kerime meşhurdur. Resulullah efendimiz, hazret-i Ali ile bir eve giderler ve ikram olarak meyve getirilir. Hazret-i Alinin gözleri ağrıdığı için, meyveden kendileri yedikleri hâlde, hazret-i Ali’ye; (Sen yeme! Göz ağrısına zarar verir) buyururlar. Pişmiş pazı ile arpa getirilince; (Bundan ye! Gözüne yarar verir) buyurmuşlardır. Ödemi olanlara; (Su içmeyin! Suya perhiz ediniz!) buyurdular. İslam âlimleri, tıp ve tedavi üstünde oldukça kitap yazmışlardır. Bunlardan Dâvüd-i Antâkî’nin Tezkiret-ü ülil-elbâb, Türkçe Nusret Efendi risâlesi, İbrâhîm Ezrak’ın Teshîl-ül-menâfi ve Ebû Abdüllah Zehebî’nin Et-tıbbün Nebevî kitapları oldukça kıymetlidir. Perhizi, hadis-i şeriflerden, tecrübeli kimselerden ve doktordan öğrenmelidir. İlaç kullanmak ve perhiz yapmak sünnettir. Vacip ve farz olduğu bölgeler de vardır.
İbadetleri meydana getirecek kadar yemelidir
Sual: Yemeyi, içmeyi terk ederek açlıktan ve susuzluktan ölen bir kimse, bu yaptığından görevli olur mu?
Yanıt: Yemeyip, içmeyip, açlıktan, susuzluktan ölen, günaha girer. Oysa, ilaç almayıp ölen, günaha girmez. Namazı ayakta kılacak ve oruç tutacak kadar besin almak farzdır. Doyuncaya kadar yiyip içmek mubahtır. Doyduktan sonrasında yiyecek, içmek haramdır. Yalnız sahurda ve misafiri utandırmamak için haram olmaz. Çeşitli meyve, tatlı yiyecek, içmek caiz ise de, caymak iyidir. Sofrada, lüzumundan fazla, çeşitli yemekler bulundurmak, ibadete kuvvetlenmek ve konuk için bulundurulursa, israf olmaz. Lüzumundan fazla ekmek bulundurmak da böyledir.
Sual: Piyasada tiryak isminde, ilaç olduğu söylenen bir içecek var. Bunu kullanmanın mahzuru var mıdır?
Yanıt: Tiryak denilen ilaçta, yılan eti, ispirto var ise, içmesi haram, satması caizdir. Bunların bulunmuş olduğu bilinmiyorsa, içmek de caiz olur. Tiryak, afyon anlamına gelir. Afyona alışmış olanlara tiryaki denir. Eski Yunan hakimlerinin, zehirlenmelere karşı yaptıkları bir ilaca da denir. İçinde afyon, yılan eti ve ispirto vardır.
Sual: Necaset ve aynı kirli şeyleri yiyen tavuk, koyun şeklinde hayvanların eti yenir mi?
Yanıt: Tezek ve başka necis şeyleri yiyen hayvanın eti kokarsa, yanına yaklaşınca kirli koku gelirse, eti, sütü ve teri necis olup, yemesi mekruhtur. Temiz şeyle beslenip, kirli kokusu kalmazsa caiz olur. Bunun için, tavuk üç gün, koyun dört, deve ve sığır on gün hapis olunur denildi. At eti ve sütü temizdir, helaldir. Nesli azalmaması için, mekruh denildi. Yabani eşek eti ve sütü helaldir.
Sual: Dışarıdan satın alınan yiyecek ve içecekleri, kapalı olarak mı eve götürmelidir?
Yanıt: Mevzu ile ilgili olarak Süleymân bin Cezâ hazretleri, Eyyühel veled kitabında diyor ki:
“Dükkânını Besmele ile aç ve kapa! Yenecek bir şey aldığın süre, açık olarak tutup eve getirme, bir şeye sar ve örtülü şekilde yiyeceğini eve götür! Eve gidince, evlatları herhangi bir şeyle sevindir! Dükkânına geç git ve erken kapa! Öteki zamanlarında ilmihal bilgilerini öğren ve öğret!”
Karada, suda yaşayan haşeratı yiyecek
Sual: Karada yada suda yaşayan hayvanların içinde, avlanıp yenmesi haram olanlar var mıdır?
Yanıt: Avını köpek dişi ile yada pençesi ile yakalayan hayvanın etini yiyecek haramdır. Karada, suda yaşayan haşeratı yiyecek, helal değildir. Örneğin, kertenkele, kaplumbağa, yılan, kurbağa, arı, pire, bit, sinek, akrep, midye, yengeç ve fare, köstebek, kirpi, sincap yiyecek helal değildir. Avlanılan, yakalanan her balığı yemenin helal olduğu, Mâide suresinde bildirilmektedir. Su içinde kendiliğinden ölüp, karnı üst tarafta duran balık yenmez. Ağ, saçma, ilaç ve sarsıntı ile ölen her balık yenir. Kitaplı kâfirlerin, kendi kitaplarına nazaran ve kendi dilleri ile Allahü teâlânın adını söyleyerek kestiklerini, kadının, çocuğun ve cünüp olanın kestiğini yiyecek caizdir. Besmele çekmesi unutularak kesileni ve avlananı yiyecek caizdir. Şafii mezhebinde Besmelesiz kesileni yiyecek de caizdir. Maliki mezhebinde, Besmelesi unutulan da yenmez.
Sual: Kasaplarda satılan etleri, satın almakta ve yemekte bir sakınca var mıdır?
Yanıt: Müslüman kasaptan alınan bir etin, iyi mi kesildiği bilinmiyorsa, helal olma ihtimali var ise, doğrusu kesenler Müslüman ve mürtet karışık ise, yemesi caiz olur. Haram olduğu, görerek yada adil bir Müslümanın haber vermesi ile anlaşılarak bilinirse, yememelidir. Fakat, sorup araştırmak lazım değildir. Müslümandan satın alınan şüpheli eti yemeli, vesvese etmemelidir.
Sual: Bir kimse, önüne konulmuş olan yiyeceği, o yiyecekleri ikram edenden izin almadan bir başkasına verebilir mi?
Yanıt: Bir kimseyi yemeğe çağırınca, önüne konan şey, armağan edilmiş olmaz, ibaha doğrusu yemesine izin vermek olur. Sadece yediği mülkü olur. Ondan doğrusu yemeği ikram edenden izin almadan, başkalarına veremez.
Sual: Buğdayın yada sütün içine hayvan pisliği düşmüş olsa, bu buğdaydan olan unu, ekmeği ve sütü kullanmak caiz olur mu?
Yanıt: Buğday içine deve pisliği düşüp un yapılmış ise yada sıvı yağ yada süt içine düşmüş, sonrasında çıkarılmış ise, üç sıfatından biri görülmedikçe yiyip içmek caiz olur. Düven hayvanı buğdayın bir yerine idrarını yapsa, herhangi bir parçası yıkansa yada armağan verilse, yenilse yada satılsa, geri kalanlar temiz olur.
Sual: Açlıktan ölmek suretiyle olan bir kimse, başkasının malını, ölümden kurtulacak kadar yiyebilir mi?
Yanıt: Mecellenin otuzikinci maddesinde; “Yoksulluk içinde olmak, başkasının hakkını gidermez” deniyor. Açlıktan ölecek olan bir kimse, başkasının malını, ölümden kurtulacak kadar yiyebilir ise de, bunun kıymetini yada mislini ödemesi lazım olur. Başkasının malını yiyecek, şarap içmekten daha büyük günahtır.
Sual: Yemesi, içmesi helal olan şeyleri, insan istediği kadar yiyip içebilir mi yoksa bir sınırı var mıdır?
Yanıt: Yemesi haram olmayan şeyleri, doyuncaya kadar yiyecek, içmek mubahtır. Doyduktan sonrasında yiyecek, içmek ise, haramdır. Haramdan kaçınmak, farzı yapmaktan da oldukça sevaptır.
Sual: Ölmüş tavuktan çıkan yumurtayı yemekte ve ölmüş olan koyundan alınan sütü içmekte, dinen bir sakınca var mıdır?
Yanıt: Ölü tavuktan çıkan yumurta temizdir ve yenir. Şafiide, kabuğu sertleşmemiş ise, necistir, yenmez. Ölü koyundan gelen süt de temizdir, içilir. Şafiide ise necistir. Ölü koyundan çıkan ölü kuzu necistir. Bunun işkembesinden meydana getirilen peynir mayası temizdir.
Sual: Bir kimse, yemeğe davet etmiş olduğu kişiye, istediğin kadar ye ve dilediğine de ver, hepsi helal olsun dese, bu kimsenin yedikleri ve alıp götürdükleri helal olur mu?
Yanıt: Bu mevzuda Dürret-ül-beydâ kitâbında deniyor ki:
“Yemeğe çağrılan hiç kimseye, malımdan istediğin kadar ye, al ve dilediğine ver, hepsi helal olsun denilse, yedikleri helal olur. Aldıkları ve başkasına verdikleri helal olmaz. Zira, miktarı bilinmeyen taamın yemesini helal etmek caizdir. Fakat miktarı bilinmeyen malı almak için vekil etmek ve bilinmeyen ve ayrı olarak teslimi mümkün olan malı ayırmadan armağan etmek sahih değildir.”
Sual: İçine necaset karışmış olan sütü, sıvı yağı temizlemek mümkün olur mu?
Yanıt: Necaset karışmış sütü, balı, pekmezi temizlemek için, birazcık su ile karıştırıp, su uçuncaya kadar kaynatılır. Sıvı yağı temizlemek için, su ile çalkalayıp, üste ayrılan yağ alınır. Katı yağ su ile kaynatılır. Sonrasında alınır.
İbadetleri meydana getirecek kadar yiyecek
Sual: Dinimiz azca yemeli diyor diyerek, azca yiyerek, çalışamayacak derecede kendini zayıflatmak, dinimizce uygun mudur?
Yanıt: Mevzu ile ilgili olarak Abdullah Mûsulî hazretleri, Muhtâr kitâbının şerhi olan İhtiyâr kitabında diyor ki:
“Farzları yapamayacak kadar zayıflatan riyazet, doğrusu azca yiyecek caiz değildir. Kendinin ve çoluk çocuğunun nafakasını kazanacak ve borçlarını ödeyecek kadar çalışıp kazanmak farzdır. Bu niyet ile çalışan kimse, borcunu ödeyemeden ölürse, azap çekmez. Hadîs-i şerifte, (Her adamın çalışıp nafakasını kazanması farzdır) buyuruldu. Bundan fazlası için çalışmamak caizdir.”