Besmele

Sual: Besmele çekmenin hükmü nedir?
CEVAP
Yerine nazaran, Besmelenin hükmü değişmiş olur. Birkaç örnek verelim:
Farz olduğu bölgeler: Hayvan keserken Besmele çekmek farzdır. Besmelesiz kesileni yiyecek haramdır.

Vacib olduğu bölgeler: Namaz haricinde Fatiha okumaya başlarken Besmele çekmek vacibdir. Şafii mezhebindeyse, devamlı Fatiha okurken Besmele çekmek farzdır.

Sünnet olduğu bölgeler: Namazda her rekâtta Fatiha’dan ilkin, gusletmeye ve abdest almaya, yiyip içmeye, mektup yazmaya ve her yararlı işe başlarken Besmele çekmek sünnettir. Namaz haricinde, Fatiha’dan başka bir sure okumaya başlarken de Besmele çekmek sünnettir.

Müstehab olduğu bölgeler: Namazda, Fatiha ile zamm-ı sure içinde Besmele çekmek, caiz yada müstehabdır.

Mubah olduğu bölgeler: Yürümeye, oturmaya, kalkmaya ve her mubah işe başlarken Besmele çekmek mubahtır.

Mekruh olduğu bölgeler: Avret yerini açarken, necaset bulunan yere girerken, Berae suresini önceki sureye bitişik okurken, sigara içmeye ve bunun benzer biçimde fena kokulu, örnek olarak soğan, sarımsak benzer biçimde şeyleri yemeye başlarken ve sakal tıraşı olmaya başlarken Besmele çekmek mekruhtur.

Haram olduğu bölgeler: Haram işlemeye başlarken Besmele çekmek haramdır. Haramlığını kabul ederek yaparsa haram olur, harama ehemmiyet vermeden yada helal kabul ederek yaparsa sövgü olur.

Sövgü olduğu bölgeler: Bizzat kendisi haram olan örnek olarak, şarap içmek, zina etmek, domuz eti yiyecek benzer biçimde haram olan işleri halletmeye başlarken, Besmele çekmek sövgü olur. Burada, haramı helal saydığından yada harama ehemmiyet vermediğinden dolayı sövgü oluyor.

Sual: Besmelesiz kesilen hayvanı yiyecek caiz mi?
CEVAP
Şafii’de besmelesiz kesilen hayvanı yiyecek caizdir, öteki üç mezhepte kasten Besmelesiz kesmek haramdır.

Hayvanın boğazındaki yiyecek borusu, hava borusu ve boynunun iki yanında birer kan damarı vardır. Maliki’de hepsini kesmek gerekir. Hanefi’de bu dört borudan üçünü kesmek kâfidir. Şafii’de ise yiyecek borusu ile nefes borusu kesilirse kâfidir. Sadece gırtlak düğümü baş tarafında kalmalıdır! Gırtlak düğümünün tamamı vücut tarafında kalırsa, kesilen hayvan yenmez. Hayvanı ensesinden kesmek haram ise de, ensesinden kesilen hayvan, Hanefi ve Şafii’de yenir, öteki iki mezhepte yenmez.

Sual: Besmele unutulursa, kesilen hayvan yenir mi?
CEVAP
Besmele çekmek unutulursa yenir. Maliki’de yenmez.

Sual: Besmelesiz olarak kesildiği malum bir hayvanın etini yerken Şafii’yi yansılamak gerekir mi?
CEVAP
Evet gerekir. (Hulasat-üt-tahkik)

Sual: Mezbahada sabah bir besmele çekiliyor. Ötekiler besmelesiz kesiliyor. Etleri yenir mi?
CEVAP
Etleri yerken Şafii’yi yansılamak lazımdır.

Sual: Tavuklar, aniden kesiliyor. Hepsine bir besmele kâfi mi?
CEVAP
Her tavuğu, kesim makinesine koyarken, besmele çekilir. Keserken de, ortaklaşa bir besmele kâfidir.

Sual: Yiyecek yerken besmeleyi unutan kimse, sonunda hatırlarsa ne yapmalıdır?
CEVAP
Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Yemeğe başlarken Allahü teâlânın adını anın, şu demek oluyor ki Besmele çekin. Başlangıcında besmele çekmeyi unutan, hatırlamış olduğu süre, “Bismillâhi alâ evvelihi ve ahirihi” desin.) [Ebu Davud, Tirmizi, Hâkim]

Sual: Doyduktan sonrasında yerken, Besmele çekmek haram mı?
CEVAP
Hayır. Şundan dolayı yemeğin kendi haram değildir.

Sual: Besmele çekince yada ezan okununca şeytanların kaçtıklarını ve tekrar oraya uğramadıklarını söylüyorlar bu doğru mudur?
CEVAP
Besmele çekince ve ezan okunurken şeytan kaçar. Fakat ezan bitince geri gelir. Yemekte Besmele çekince o yemeği yiyemez. Sürekli Tanrı zikredilirse, vesvese veremez, zikri bırakınca derhal gelir.

Sual: Soğan yada soğanlı yiyecek, salata, turşu yerken besmele çekmek caiz mi?
CEVAP
Tam İlmihal’de diyor ki:
Fena kokulu şeyleri, örnek olarak soğan, sarmısak benzer biçimde şeyleri yemeye [ve sakal tıraşı olmaya başlarken], Besmele çekmek mekruhtur.

Sarmısaklı, soğanlı yiyecekleri, salatayı, turşuyu yerken Besmele çekilir.

Meyhaneye girerken
Sual: Bir iş için meyhaneye, kumarhaneye girerken Besmele çekmek caiz olur mu?
CEVAP
Evet caiz olur. Haram işlerken Besmele çekilmez. Bir iş için günah işlenen yere girmek günah olmaz.

Sual: Bir mekruha dalgınlıkla besmele çeken mazur olur mu?
CEVAP
Evet.

Besmele çekerken
Sual: Besmele çekerken, Bismillah demek kafi midir?
CEVAP
Besmele okumak, (Bismillahirrahmanirrahim) demekdir.

Besmelesiz hayvan kesmek
Sual: (Kur’anda, hayvan keserken değil, bir tek kurban keserken, Besmele çekmek farzdır) deniyor. Yiyecek için hayvanları keserken Besmele farz değil midir?
CEVAP
Evet, farzdır. O âyet-i kerimenin meali şöyledir:
(Tanrı’ın kendilerine rızık olarak verdiği dört ayaklı hayvanları belli günlerde [kurban ederken] Onun adını anarak kessinler.) [Hac 28]

Hayvan keserken Besmele çekilmesi yalnız kurban kesmeye mahsus değildir. Resulullah efendimiz buyuruyor ki:
(Hayvanı keserken Besmele çekip tekbir getirin!) [Taberanî] (Şu demek oluyor ki Bismillahi Allahü ekber demeli.)

(Hayvan keserken Tanrı’ın adını söylemek [Bismillahi Allahü ekber demek] kâfidir.) [Beyhekî]

(Şu üç yerde ismimi söylemeyin: Yemeğe Besmele çekerken, hayvanı Besmeleyle keserken ve aksırınca.) [Beyhekî]

Şâfiî’de Besmelesiz kesilen hayvanı yiyecek caizdir, öteki üç mezhepteyse kasten Besmelesiz kesmek haramdır. İbni Abbas hazretleri de buyuruyor ki:
Hayvanı keserken Besmele çekmeyi bir kimse unutmuşsa bir mahzuru yoktur, sadece Besmele kasten terk edilmişse, kesilen yenmez. (Rezin)

Besmelesiz olarak kesildiği malum bir hayvanın etini yerken Şafii’yi yansılamak etmelidir. (Hulasat-üt-tahkik)

Besmele çekmek
Sual: Hadis-i şeriflerde, (Besmeleyle başlanmayan her mühim iş noksan kalır) ve (İşe Besmeleyle başlayanın günahları affolur) buyuruluyor. Eûzü çekmek de lüzumlu mi, yoksa bir tek Besmele çekmek kafi midir?
CEVAP
Evet, yeterlidir. Bir işe başlarken Eûzü okunmaz, bir tek Bismillâhirrahmanirrahîm denir. (Hindiyye)

Sual: Her yerde, meydana getirilen her işte Besmele çekilir mi, Besmele’nin çekilmediği bölgeler de var mıdır?
Yanıt: Her hayırlı işe Besmele ile başlanır. Abdest almaya, yemeye, içmeye ve her yararlı işe başlarken, Besmele çekmek sünnettir. Sadece avret yerini açarken, necaset bulunan yere girerken ve Berâe, Tevbe suresini, önceki sureye bitişik olarak okurken, sigara içmeye ve bunun benzer biçimde, fena kokulu şeyleri, örnek olarak soğan, sarımsak benzer biçimde şeyleri yemeye, sakal tıraşı olmaya başlarken Besmele çekmek mekruhtur. Haram işlemeye başlarken besmele çekmek haramdır. Kati haram olana bile bile Besmele çekmek imanı giderir.

Yemeğe besmele ile başlamalı
Sual: Yiyecek yemeye yada su içmeye başlarken besmele okumak, dinimizin emri yada tavsiyesi midir?
Yanıt: Yemeye ve içmeye başlarken, besmele okumalıdır. Yiyecek ve içmek sonunda Elhamdülillah demelidir. Bu tarz şeyleri söylemek, yemekten ilkin ve yemekten sonrasında el yıkamak, sağ el ile yiyecek, sağ el ile içmek sünnettir. Resûlullah efendimizin yemekten sonrasında okumuş olduğu ve okunmasını emrettiği dualar, Şir’at-ül-islâm şerhinde ve Mevâhib-i ledünniyyede yazılıdır.

Sual: Yemeğe başlarken, sofrada bulunanlara hatırlatmak için besmele yüksek sesle söylenebilir mi?
Yanıt: Yemeğe başlarken sofradaki her insana hatırlatmak için besmele, yüksek sesle söylenebilir.