Kur’an-ı kerim ve balık

Sual: Hadislere ve mezhebimizin hükmüne bakmadan, balık yemenin caiz olduğu Kur’andan anlaşılabilir mi?
CEVAP
Bir tek Kur’ana bakarak idrak etmek imkânsızdır. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Taze et yemeniz ve ziynet çıkarmanız için denizi emrinize veren Odur.) [Nahl 14]

Hanefi mezhebine nazaran, taze etten kasıt, yenmeyen deniz hayvanları değil, bir tek balık ve balık şeklinde olanlardır.

Hangi hayvanların iyi mi yeneceği de şöyleki bildiriliyor:
(Meyte, kan, domuz eti ve Tanrı’tan başkası adına kesilenler size haram kılındı. Hemen hemen ölmeden kesmeniz hariç, boğulmuş, vurulmuş, düşmüş, boynuzlanmış ve canavar tarafınca parçalanmış hayvanlar haramdır.) [Maide 3]

Devamındaki âyette de, keserken Tanrı adının anılması, şu demek oluyor ki Besmele çekilmesi bildiriliyor.

Meyte, boğazlanmadan, dine uygun kesilmeden ölen hayvandır, leştir. Bir hayvan ötekini öldürse, dine uygun boğazlanmadığı için yenmez. Âyete bakınca, balığın da boğazlanması gerektiği anlaşılıyor. Fakat balıkları asla kimse kesmiyor. Üstelik besmele çekmeden de tutulabiliyor. Âyetten anladığımıza uyarsak, balığı kesmeden ve Besmele çekmeden yiyecek caiz olmaz. Fakat Peygamber efendimiz açıklıyor, (Balıkları kesmek gerekmez), hatta (Besmele çekmek de gerekmez) buyuruyor.

Balıkları dinamitle yada başka şeylerle öldürünce gene yenir. Hatta bir balık ötekini yese, her iki balık da yenir. Hâlbuki aslan bir geyiği parçalasa, o geyik yenmez. Peygamber efendimizin açıklaması olmadan bu tarz şeyleri Kur’an-ı kerimden idrak etmek mümkün olmaz.

Âyette, kanın da haram olduğu bildiriliyor. Dalak da kandır. Âyete bakarak dalak yemenin de haram bulunduğunu söyleyen cahiller olmuştur. Peygamber efendimiz, iki kanın helal bulunduğunu bildirmiştir. Bu iki kanın biri dalak, diğeri de ciğerdir.

Peygamber efendimiz, (Denizin suyu temizdir, meytesi [bir sebeple öldürülmüş olanı] helaldir) ve (Kendiliğinden ölüp de, su üzerine çıkan balığı yeme, su çekilip de açıkta kalmış olarak ölmüşse onu ye! Bu şekilde bir sebeple denizde öleni de ye!) buyurdu.

Su içinde kendiliğinden ölüp, karnı üst tarafta duran balık yenmez. Fakat ağ, saçma, ilaç, sarsıntı, dinamit yada herhangi bir maddeyle ölen her balık yenir. Suyun açılıp kurumasında, fazla sıcaktan yada fazla soğuktan dolayı ölen yada kuşlar tarafınca öldürülen, su içinde bağlı tutulmakla ölen, buz içinde sıkışarak ölen balıklar yenir. Deniz içinde ölen yada sudan çıkarılmadan tokmakla vurulup öldürülen yada bıçakla başı kesilen balıklar yenir. Temiz olmayan suların içindeki balıkları yıkayıp yiyecek caizdir. Avlanan bir balığın içinden çıkan balık, sağlamsa yenir.

Sual: Besmelesiz tutulan balık yenir mi?
CEVAP
Balık tutanın Müslüman olması ve Besmeleyle tutması koşul değildir.

Sual: İçini temizlemeden çiroz balığını kurutuyor, sardalyenin de salamurasını yapıyoruz. Bu şekilde balıkları yemekte sakınca var mıdır?
CEVAP
İçini temizlemek gerekir. (Tahtavi)

Sual: Suda ölen balığı yemekte bir sakınca var mıdır?
CEVAP
Balık kendiliğinden ölmüşse hastalıktan ölmüştür yenmez. Fakat bir yere sıkışarak yada buz içinde kalmış olarak yada elektirikle falan ölmüşse yenir.

Sual: Oltayla balık tutmanın dinimizde hükmü nedir?
CEVAP
Oltayla balık tutmakta sakınca yoktur. Dinamitle falan da öldürmek caizdir. Bıçakla keserek öldürülse de yenir. Koyunları da bıçakla kesmek onlara eziyet olmaz.

Sual: İçi ayıklanmadan yapılmış konserveyi sonradan yerken içi ayıklanırsa yiyecek caiz mi?
CEVAP
Evet caizdir. İçi temizlenmeden pişirilen balık yenmez. Fakat salamurasının içi temizlenerek yenir.

Sual: Balık canlı iken başını kesip temizlemek caiz olur mu?
CEVAP
Ölmeden ilkin başını kesmek uygun değildir. Kesilirse de yiyecek caizdir.

Sual: İlaçla öldürülen balığı yiyecek caiz mi?
CEVAP
İnsana zarar vermezse caizdir.

Havyar
Sual: Balıktan çıkan havyar yenir mi?
CEVAP
Yenir. (Berika)