CEVAP
Gerekmez. Firmanın yalnız kâr ve zararına ortak olmak için para yatırmak caizdir. Yatırılan paranın nereye sarf edildiğini bilmek gerekmez. Bu şekilde iştirak etmek mudarebe şirketi olur.
Mudarebe şirketinde, ortakların bir kısmı ana para verir, bir kısmı da iş yapar. Kâr, öncesinden sözleşilen oranda paylaşılır. Sözgelişi, (Ana para verenlere kârın % 45’i, iş yapanlara % 55’i verilir) denmişse ve şirket de o yıl 100 bin lira kâr etmişse, 45 bini ana para verenler, 55 bini de iş yapanlar alır. Ana para, iş yapanlara emanettir. (Mecelle şerhi)
Sual: Finans kurumları ortalama bankalar kadar kâr veriyor. Bu kurumlar asla zarar etmiyor mu? Niye hep yüksek kâr veriyorlar? Bir finans kurumu zarar etse, müşterisine kâr etmiş şeklinde, fazla para verse günah olmaz mı?
CEVAP
Finans kurumu, % 60 kâr etse, müşterisine % 70 verse günah olmaz. Hepimiz dilediği hiç kimseye, dilediği kadar armağan verebilir. Bir finans kurumu, % 60 kâr etse, müşteriye % 59 verse günah olur, kul hakkı geçer. Şu demek oluyor ki aşağı veremez; fakat daha yüksek kâr verebilir.
Bir kimse, parasını onda bir hisse olarak kâr ve zarara ortak olmak suretiyle bir bakkala yada bir eczacıya verse, kârın onda birini almak, zararın onda birini vermek gerekir. Finans kurumları da böyledir. Banka zarar etse de verir. Fakat finans kurumları zarar edince, (Zarar ettik. Kâr vermiyoruz) diyebilir. Zarar etmedikleri için demiyorlardır. Zarar ettikleri halde, bankaların verdiği kadar, bir kâr verse, gene caiz olur. Hepimiz, istediğine istediği kadar armağan verebilir.
Sual: Bir de şöyleki bir mesele var: Paralarını bu şekilde yatıranlar şirket kâr edince güzel güzel paralarını alıyorlar fakat şirket zarar edince kıyameti koparıyorlar. Bu şekilde yapanlar yalnız kâra ortak olduklarını mı düşünüyorlar ve bu niyetle para yatırıyorlar?
CEVAP
Dinimizde bazı şeyler niyete bağlı bazıları da söze bağlıdır. Alışverişte ise söze bakılır. Şirket zarar edince feryat edilmez. Şu sebeple kâr ve zarar ortaklığı bu, bunu baştan kabul ediyorlar.
Sual: Paramı kâr ve zarara ortak olmak suretiyle eczacıya verdim. 1/5 hissesi benim. Kârın 1/5 ni almak, zararın 1/5 ni vermek caiz mi?
CEVAP
Evet.