Depozit, Kapora ve Komisyon

Sual: Kiracıdan depozit almak ve bu depoziti kullanmak, depoziti Türk lirası olarak verip Türk lirası olarak almak caiz midir?
CEVAP
Kiracıdan depozit almak caizdir. Alınan bu depoziti hemen sonra kiracının izni ile kullanmakta sakınca yoktur. İzinsiz kullanılması tahrimen mekruhtur, haramdır. Kiracı razı olursa, Türk parası olarak alıp Türk parası olarak geri vermek caizdir. Fakat birkaç yıl sonrasında Türk lirasının kıymeti düşer. Kıymeti düşmüş parayı kiracıya verirken birazcık düşünmek gerekir. Bunun için depozitleri altın olarak vermek oldukça iyi olur. Fazla bir yitik söz mevzusu olmaz.

Depozito, emanet anlama gelir. Emaneti de izinsiz kullanmak caiz olmaz. Bunun benzer biçimde, filancaya götürmek suretiyle emanet bir kilo elma alan kimsenin, verenin rızası olmadıkça, onları yiyip de, daha kalitelisinden alarak başka elmaları götürmesi caiz olmaz. Emanete hıyanet etmiş olur.

Sual: Evimi sattım. Satın alan kişi, kapora da verdi. “Birkaç gün sonrasında gelir paranın tamamını veririm” dedi. Bir ay geçmiş olduğu halde gelmedi. Evi başkasına satmam caiz midir?
CEVAP
Alıcı sözünde durmadığı için evinizi satarsınız. Ulaşınca kaporasını da verirsiniz.

Sual: Bazı simsarlar, alnı terlemeden komisyon alıyor. Bir tek aracılık yapıyor. Bunların aldıkları para haram olmuyor mu?
CEVAP
Tellal [Komisyoncu], mal sahibinin izni ile, malı kendi sattığı süre, komisyon ücretini satıcıdan alır. Müşteriden bir şey istemez. Bu sebeple hakikatte malı satan kendisidir. Burada tüccarlar arasındaki âdete bakılmaz. Eğer komisyoncu, satıcı ile müşteri içinde aracılık yapmış olup, malı, satıcı bizzat kendisi satarsa, komisyon ücretini, âdete gore, satıcı yada müşteri yada her ikisi ortaklaşa verir. (Redd-ül Muhtar)

Komisyonculuk fena bir meslek değildir. Gövde işçileri terleyebilir. Düşünce işçilerinin alnı terlemiyor diye kazandıkları haram olmaz. Kimi emek vermeden da terler. Ter akıtmak ölçü değildir.

Sual: Emlakçı vasıtası ile gayri menkulü satılığa çıkarıp, alıcı çıkınca, komisyon vermemek için, satıştan vazgeçildiği söylense caiz mi?
CEVAP
Hayır, hak geçer.

Komisyon almak
Sual: Özel ders veren bir arkadaşın, kendisine bulduğumuz her talebe için, bizlere vereceği komisyonu almamız caiz olur mu?
CEVAP
Evet, caizdir.

İşe almak için komisyon
Sual: Özel bir iş yerine girebilmem için, bir tanıdık, (Ben patronu tanıyorum, eğer bana üç aylık maaşını verirsen, seni işe aldırırım) dedi. Bu, caiz olan komisyona girer mi? İşsiz ve zor durumda olduğum için, bu teklifi kabul etmem caiz midir?
CEVAP
Evet, caizdir. Din kitaplarında, (Dinini, malını ve canını korumak ve hakkını kurtarmak için, bir şey vermek caiz olur) deniyor.

Hava parası almak
Sual: Kiralanan dükkân için hava parası istendiği oluyor. Dinimize gore de hava parası vermek caiz olmadığına gore, istenen parayı verip dükkânı tutabilmek için ne yapmak gerekir?
CEVAP
Dükkânı tutmak gerekiyorsa, para vermek zorundaysa, örneğin dükkân sahibinin eski bir sandalyesini, vereceği hava parası kadar fiyata satın alabilir. Buna da imkân yoksa, parayı verip dükkanı meblağ. Hava parası verene değil, alana günah olur.

Kapora vermek
Sual: Kapora verme işi, daha oldukça ev yada otomobil satarken oluyor. Satıcı, (Bizlere kapora ver ki, evi yada arabayı başkasına satmayalım) diyor. Alıcı daha ucuz ev yada otomobil bulunca satıştan vazgeçiyor. Almış olduğu kapora satıcıya helâl olur mu?
CEVAP
Meydana getirilen satış sözleşmesini, tek taraflı olarak alıcı da, satıcı da bozamaz. Bozarsa bozması geçerli olmaz. Tek taraflı bozulmuşsa sözünde durmamış olur. Günaha girer. Kapora geri verilir. Her iki tarafın rızasıyla sözleşme bozulmuşsa, gene kapora iade edilir. Sözleşmeden vazgeçmiş olduğu hâlde, kaporayı vermemek haram olur.