Ayağa kalkmak

Sual: Peygamberimizin, kendisi ulaşınca ayağa kalkmayı yasakladığı söyleniyor. O süre kimler için ayağa kalkmak caiz olur?
CEVAP
Ana babamıza, hocamıza, âlime, âmirimize, seyyidlere ve şeriflere ayağa kalkılır.

Resulullah efendimizi görenler ayağa kalkınca, onlara, (Başkalarının birbirlerine saygı duruşu yaptıkları şeklinde, benim için ayağa kalkmayın! Ben de, sizin şeklinde bir insanım. Hepimiz şeklinde yer içer ve yorulunca otururum) buyurdu. (H.L.O.İman)

Kendisi için bu şekilde buyurmuşsa da, ayağa kalkılması gerekenleri de bildirmiştir. Hazret-i Ömer’in rivayet etmiş olduğu bir hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Şu beş kimse için ayağa kalkılır! Ana babaya, size Kur’an-ı azimüşşan öğreten hocaya, ilmine saygı için âlime, şerefleri dolayısı ile seyyidlere ve adaleti sebebiyle âdil sultana.) [M. Cihar-i Yari Güzin]

Ensar-ı kiramın toplandığı yere, reisleri olan Sad bin Muaz hazretleri ulaşınca, Resulullah efendimiz, (Reisiniz için ayağa kalkın!) buyurdu. (Faideli Bilgiler)

Bir hadis-i şerifte de şu şekilde buyuruluyor:
(Kureyş için ayağa kalkmayın; sadece Hasan ile Hüseyin ve onların sülalesi [seyyidler ve şerifler] müstesnadır.) [Hatîb]

Merak-ıl-felah kitabında diyor ki:
Gelen büyüğe karşı ayağa kalkmak, gelen bu şekilde yapılmasını sevmezse, mekruh değildir. Severse, kendisine mekruh olur. Şerrinden korkup kalkana mekruh olmaz. Giderken kalkmak da böyledir. Âlimin ve âdil sultanın, ana babanın elleri öpülür. (İslam Ahlakı)

Buradan başka büyüklere de ayağa kalkmanın caiz olduğu anlaşılmaktadır.

Sual: Biz otururken oraya, birisi ulaşınca ayağa kalkmak gerekir mi?
Yanıt: Bu mevzuda İbni Âbidînde buyuruluyor ki:
“Büyükler geldiği süre, kalkarak karşılamak müstehabtır. Kendi ulaşınca, kalkılmasını sevmek mekruhtur. Kur’ân-ı kerimi, ekmeği öpmek caizdir.”