Haccın sünnetleri

Haccın sünnetleri şunlardır:
1- Âfâki olanların derhal mescidi harama giderek tavaf-ı kudum yapmaları. Kâbe’yi görünce tekbir, tehlil ve yakarış edilir. Erkekler, Hacer-i esvede el ve yüz sürer. Tavaf-ı kudumden sonrasında ve iki rekat namazdan sonrasında, Safâ ile Merve içinde sa’y yapılır. Bundan sonrasında, ihramdan çıkmadan, Mekke şehrinde oturup, terviye gününe kadar, istenildiği miktar, nafile tavaf yapılır. Müfrid olan ve kârin olan hacılar, taş atıp, tıraş oluncaya kadar ihramdan çıkmayacağı için, ihramın yasakladığı şeylerden, her gün sakınmaları lazım olur. Mescid-i haram içinde namaz kılanların önünden geçmek günah değildir.

2- İmamın üç yerde hutbe okumasıdır. Biri Zilhicce ayının yedinci günü Mekke’de; ikincisi dokuzuncu günü, öğle namazı olunca, öğle ve ikindi namazlarından ilkin, Arafat’ta; üçüncüsü, onbirinci günü, Minâ’da okunması mümkün. Arafat’ta hutbe bitince öğle ve derhal sonrasında ikindi namazı cemaat ile kılınır. İmama yetişemeyen ikindi namazını ikindi vaktinde kılar namazdan sonrasında imam ve cemaat Mescid-i Nemre’de Mevkıfe kıbleye karşı ayakta yada oturarak vakfeye durur. Cebeli Rahme kayaları üzerine çıkmak ve vakfe için niyet lazım değildir.

3- Arafat’a gitmek için, Mekke’den Terviye [Zilhiccenin sekizinci] günü, sabah namazından sonrasında çıkmak. [Mekke’den Minâ’ya gidilir].

4- Arefe gününden önceki ve bayramın birinci günü, ikinci ve üçüncü geceleri Minâ’da yatmak. (Üçüncü gece ve günü Minâ’da kalmak mecburi değildir.)

5- Arafat’a gitmek için, Minâ’da, güneş doğduktan sonrasında yola çıkmak.

6- Arefe gecesi Müzdelife’de yatmak. Arafat’tan Müzdelife’ye gelip, burada, yatsı vakti olunca, akşam ve yatsı namazları birbiri ardınca, cemaat ile kılınır. Akşam namazını Arafat’ta yada yolda kılanın, yatsının vakti çıkmadan Müzdelife’ye gelirse, burada tekrâr cemaat ile yada yalnız olarak, yatsı ile beraber kılması lazımdır.

7- Müzdelife’de, vakfeye, fecr ağardıktan sonrasında durmak. Gece Müzdelife’de yatıp, fecr açılırken, sabah namazını derhal kılıp, sonrasında, Meş’arilharam denilen yerde, ortalık aydınlanıncaya kadar, vakfeye durulur. Güneş doğmadan ilkin, Minâ’ya hareket edilir. Yolda Muhasser denilen vâdide durmamalıdır. Burası Eshâb-ı fil durak yeridir.

8- Minâ’ya erişince Mescid-i hif’e en uzak olan ve Cemre-i Akâ’be denilen yerde, sağ elin baş ve şehadet parmakları ile, iki buçuk metreden yada daha uzaktan, Cemre yerini gösteren duvarın altına nohut kadar yedi taş atılır. Duvarın üzerine yada insana, hayvana çarptıktan sonrasında altına düşerse caiz olur. Ertesi fecre kadar caiz ise de, o gün öğleden ilkin atmak sünnettir. Sonrasında, asla durmadan buradan gidilip, isterse kurban keser. Bu sebeple seferi olana kurban kesmek vacip değildir. Seferi olan hacıların, müfrid oldukları süre kurban kesmeleri vacip değildir. Kurbandan sonrasında tıraş olur ve ihramdan çıkar. Bayramın birinci günü Minâ’da olanlar ve tüm hacılar, bayram namazı kılmaz. Sonrasında, o gün yada ertesi gün yada daha ertesi gün Mekke ye gidip Mescid içinden niyet ederek Tavaf-ı ziyaret yapar. Buna Tavaf-ül ifâda da denilir. Tavafı ziyareti ve tıraşı bayramın üçüncü günü güneş battıktan sonraya bırakmak mekruhtur ve kurban kesmek lazım olur. Yalnız baygın olan kişinin yerine başkası tavaf yapılabilir. Tavafı ziyarette Reml ve Sa’y yapılmaz. Tavaf namazından sonrasında Minâ’ya gelir.

Öğle namazını Mekke’de yada Minâ’da kılar. Bayramın ikinci günü, öğle namazından sonrasında Minâ’da hutbe okunması mümkün. Hutbeden sonrasında, üç ayrı yerde, yedişer taş atılır. Mescid-i Hif’e yakın olandan başlanır. Üçüncü günü de bu şekilde yedişer taş atılır ki, hepsi kırk dokuz taş olur. Bu tarz şeyleri öğleden ilkin atmak caiz değil yada mekruhtur. Üçüncü günü güneş batmadan ilkin, Minâ’dan ayrılır. Dördüncü gün de Minâ’da kalıp, fecrden güneşin gurubuna kadar dilediği süre yirmi bir taş atmak müstehabdır.

Dördüncü günü fecre kadar Minâ’da kalıp taş atmadan ayrılırsa, koyun kesmek lazım olur. Birinci ve ikinci yerlerinden taş attıktan sonrasında, kollar omuz hizasına kaldırılarak ve el ayaları semaya ve kıbleye çevrilerek yakarış edilir. Atılacak yetmiş taş, Müzdelife’de yada yolda toplanır. Hayvan üstünde taş atmak caizdir. Tavaf-ı sadr) dan sonrasında, zemzem suyu içilir. Kâbe’nin kapı eşiği öpülür. Göğüs ve sağ yanak Mültezem denilen yere sürülür. Sonrasında, Kâbe perdesine yapışıp, bilmiş olduğu duaları okur. Ağlayarak Mescid kapısından dışarı çıkar.

9- Arafat’ta, vakfeden ilkin gusletmek.

10- Minâ’dan Mekke’ye son dönüşte, ilkin Ebtah denilen vadiye gelip, burada bir miktar durmaktır. Buradan Mekke’ye gelip dilediği kadar kalır.

11- Hacca giderken, muhtaç olmayan ana, babadan, alacaklılardan, kefilinden izin almak sünnettir. Ana baba muhtaç ise, izinsiz gitmek haramdır. Nafaka bırakmadı ise, hanımından izinsiz gitmesi de haram olur. Mekke şehrine Mu’alla kapısından, Mescide Babüsselam’dan ve gündüz girmek müstehaptır.

İhramla ilgili sünnetler:
1- İhrama girerken gusletmek yada abdest almak.
2- İhrama girmeden ilkin 2 rekat namaz kılmak.
3- Erkekler izar ve rida denilen iki parça örtüye sarınmak.
4- İhramlı bulunmuş olduğu sürede her fırsatta telbiye söylemek.
5- Telbiyeyi her başlayışta 3 kere tekrarlamak.
6- Telbiyeden sonrasında salevat-ı şerife, salevattan sonrasında yakarış ve niyazda bulunmak.

Mekke ve Kâbe ile ilgili sünnetler:
1- Mekke’ye mümkünse gündüz girmek (müstehaptır)
2- Mekke’ye girmeden ilkin mümkünse gusletmek yada abdest almak.
3- Kâbe’yi görünce yakarış etmek.
4- Kâbe’nin önüne erişince tekbir ve tehlil getirmek.
5- Mültezem’de yüzü ve göğsü Kâbe duvarına yapıştırıp, yakarış ve niyazda bulunmak.

Tavaf ile ilgili sünnetler:
1- Tavafa başlarken Hacer-i Esved’in hizasına Rükn-i Yemâni cihetinden doğru gelmek.
2- Tavafa başlarken ve her şavtın sonunda Hacer-i Esved’i istilam etmek.
3- Sonunda sa’y yapılacak tavaflarda erkekler ıstıba ve remel yapmak.
4- Tüm şavtları ard arda (ara vermeden) yapmak.
5- Nafile tavafı oldukça yapmak.
6- Tavaf esnasında zikir, tehlil ve yakarış yapmak.
7- Ziyaret tavafını bayramın ilk günü yapmak.
8- Ziyaret tavafını şeytan taşlama, kurban ve tıraştan sonrasında yapmak.

Sa’y ile ilgili sünnetler:
1- Tavaf bitince ara vermeden sa’ye adım atmak.
2- Sa’ye giderken Hacer-i Esved’i istilam etmek.
3- Safâ ve Merve’de Kâbe görülebilecek kadar yükseğe çıkıp, Kâbe’ye dönerek tekbir, tehlil ve yakarış etmek.
4- Erkekler yeşil renkle ışılandırılmış sütunlar arasıda hervele yapmak, öteki yerlerde ise yavaş yürümek.
5- Tüm şavtları ara vermeden yapmak.
6- Sa’yı abdestli yapmak.
7- Sa’y esnasında tekbir, tehlil ve yakarış yapmak.

Arafat ve Vakfe ile ilgili sünnetler:
1- Arafat’a arefe günü güneş doğduktan sonrasında Minâ’dan hareket etmek.
2- Öğle ve ikindi namazlarını cem-i takdim ile kılmak.
3- Zevalden sonrasında vakfe için mümkünse gusletmek yada abdestli bulunmak.
4- Vakfeyi Cebel-i Rahme eteklerinde yapmak.
5- Gün boyuca telbiye, zikir, tekbir, tehlil, tesbih salevat, namaz ve yakarış ile meşgul olmak.

Müzdelife ve Vakfesi ile ilgili sünnetler:
1- Arafat’tan arefe günü güneş battıktan sonrasında Müzdelifeye sükunetle ağır ağır inmek ve Müzdelife’de “Meş’ar-i Haram” civarında gecelemek.
2- Sabah namazını erken kılmak.
3- Vakfeyi ortalık iyice aydınlanıncaya kadar sürdürmek.

Minâ ve şeytan taşlama ile ilgili sünnetler:
1- Bayram sabahı ortalık iyice aydınlandıktan sonrasında, güneş doğmadan Müzdelife’den hareket edip, Minâ’ya gelmek.
2- Zaman geçirmeden büyük şeytanı taşlamak.
3- Taşlama yaparken Mekke’yi sola, Minâ’yı sağ tarafa almak.
4- Taşları ortalama 3,5 – 5 m uzaktan atmak.
5- İkinci ve Üçüncü Bayram günlerinde taşları küçük- orta- büyük şeytan sırayla atmak.
6- Ufak ve orta şeytana taş attıktan sonrasında yakarış etmek. Büyük şeytan taşlandıktan sonrasında derhal ayrılmak.
7- Taşları Bayramın ilk günü öğleden ilkin, öteki günlerde ise öğleden sonrasında güneş batmadan ilkin atmak.
8- Minâ’da Mekke’ye dönmekte acil edenler, bayramın üçüncü günü güneş batmadan ilkin Minâ’dan ayrılmalı.

Saçların kesilmesi ile ilgili sünnetler:
1- Adamların saçlarının tamamını tıraş etmesi yada tamamını kısaltması.
2- Tıraşı ziyaret tavafından ilkin yapmak.

Zemzemle ilgili sünnetler:
1- Veda tavafını yapmış olup tavaf namazını kıldıktan sonrasında kucak dolusu zemzem içmek ve dökülmek.
2- Zemzemi Kâbe’ye karşı ayakta ve Beytullaha bakarak içmek.

Sual: Haccın sünnetlerini yapamayana, ceza gerekir mi?
Yanıt: Haccın sünnetini yapmayana ceza lazım gelmez, mekruh olur, sevabı, azalır.