Terviye, Arefe gününden bundan önceki güne denir. Terviye günü oruç tutmak oldukça faziletlidir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Allahü teâlâ, Terviye günü oruç tutan ve günah söylemeyen müslümanı normal olarak Cennete koyar.) [Ramuz]
(Terviye günü oruç tutmak, bin köle azat etmeye, iki bin deve kurban kesmeye ve cihad için gönderilen bin ata bedeldir.) [Ebulberekat]
Terviye gününden sonrasında Arefe günü gelir.
Arefe günü sabah namazından, bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar, 23 farz namazın bitiminde slm verince, teşrik tekbiri okumak vacibdir. Bir kere, (Allahü ekber, Allahü ekber, la ilahe illallahü, vallahü ekber, Allahü ekber ve lillahil-hamd) denir. Camiden çıktıktan yada konuştuktan sonrasında okumak gerekmez. İmam tekbiri unutursa, cemaat terk etmez. Erkekler, yüksek sesle okuyabilir. Bu tekbir getirilen günler, Arefe, bayram ve eyyam-ı teşrik denilen üç gündür, hepsi beş gün ediyor. İlk güne Arefe, ikinci güne bayram, Zilhiccenin 11., 12. ve 13. günü olan öteki üç güne de, eyyam-ı teşrik [teşrik günleri] deniyor.
Zilhiccenin ilk 9 günü oruç tutmak sevabdır, fakat Arefe günü oruç tutmak daha oldukça sevabdır. Birkaç hadis-i şerif:
(Arefe günü oruç tutana, Âdem aleyhisselamdan, Sur’a üfürülünceye kadar yaşamış tüm insanların sayısının iki katı kadar sevab yazılır.) [R. Nasıhin]
(Arefe günü tutulan oruç, bin gün [nâfile] oruca bedeldir.) [Taberanî]
(Arefe günü tutulan oruç, iki bin köle azat etmeye, iki bin deve kurban kesmeye ve Tanrı yolunda cihad için verilen iki bin ata bedeldir.) [T. Gâfilin]
(Arefe günü tutulan oruç, geçmiş ve gelecek senenin günahlarına kefaret olur.) [Müslim] [Yani Arefe günü tutulan oruç, geçmiş ve gelecek bir senede yapılan tevbelerin kabul olmasına yarar.]
(Arefe günü [Besmeleyle] bin İhlâs okuyanın günahları affolup duası kabul olur.) [Ebu-ş-şeyh]
(Arefe gününden üstün bigün yoktur. O gün Allahü teâlâ, yeryüzündekilerle iftihar ederek göktekilere, “Ey gök ehli, kullarıma bakın, rahmetime kavuşmak ve azabımdan kaçmak için uzak yerlerden geldiler…” buyurur. Arefe günü Cehennemden o denli oldukça kul azat edilir ki, başka günlerde bu kadar azat olmaz.) [Gunye]
(Şeytan, Arefe gününden başka vakit daha zelil, rezil, hakir ve kinli görülmez.) [İ. Malik]
(Allahü teâlâ, Arefe günü zerre kadar imanı olanı affeder.) [Gunye]
(Duanın faziletlisi, Arefe günü yapılandır.) [Beyhekî]
(Arefe gününe saygı edin! Arefe, Tanrı’ın kıymet verdiği bir gündür.) [Deylemî]
(Arefe gecesi yakarma eden, Cehennemden azat olur.) [S. Ebediyye] (İbadet olarak, ilim öğrenmek en faziletlisidir. İlmihâl okumakla en uygun bilimsel öğrenmiş oluruz.)
(Arefe günü, kulağına, gözüne ve diline haiz olan mağfiret olur.) [Taberanî]
Bu uzuvlarına haiz olmak, bunlarla günah işlememek, doğrusu gıybet, çalgı, harama bakmak benzer biçimde günahlardan uzak durmakla olur. Kulağına haiz olmak, gıybet, çalgı benzer biçimde haram olan şeyleri dinlememektir. İstemeden kulağa gelmişse, günah olmaz. Gözüne haiz olmak da, haram olan şeylere bakmamak ve mubah olarak bakmış olduğu şeylerden öğrenek almaktır. Diline haiz olmaksa, yalan söylememek, dedikodu etmemek, söz taşımamak, fena söz söylememek, hatta boş şey konuşmamak, kimseyi incitmemek anlamına gelir. Bunlara riayet eden Arefe gününü değerlendirmiş olur.
Arefe gecesi, Arefe günü ile Kurban bayramının birinci günü arasındaki gecedir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Rahmet kapıları dört gece açılır. O gecelerde meydana getirilen yakarış reddolmaz. Ramazan ve Kurban bayramının birinci gecesi, Berat ve Arefe gecesi.) [İsfehani]
(Dört gecenin gündüzü de gecesi benzer biçimde faziletlidir. Allahü teâlâ, o günlerde yakarış edenin isteğini geri çevirmez, onları mağfiret eder ve onlar bu günlerde bolca ihsana nail olurlar. Bunlar: Kadir gecesi, Arefe gecesi, Berat gecesi, Cuma gecesi ve günleri.) [Deylemi]
(Arefe gecesi yakarma eden, Cehennemden azat olur.) [S. Ebediyye]
Arefe günü oruç
Sual: (Arefe günü de Müslümanların bayramı olduğundan, oruç tutulmaz, şu sebeple Arefe günü oruç tutmayı yasaklayan hadis vardır) diyorlar. Bu şekilde bir hadis var mıdır?
CEVAP
Hazret-i Ebu Hureyre, (Resulullah, Arafat’ta Arefe günü oruç tutmayı yasakladı) buyuruyor. İbni Abidin hazretleri, bu hadis-i şerifi açıklayarak buyuruyor ki:
Arefe günü, hacının oruç tutması, Arafat’ta vakfeye durmaya ve dualara engel olmamak şartıyla mendubdur [müstehabdır, yani iyi olur]. Oruç tutmak zayıf düşürürse, o vakit tutması mekruh olur. (Redd-ül-muhtar)
Görüldüğü benzer biçimde, Arafat’ta olup da oruç tutamayanlar için, Arefe günü oruç tutmanın mekruh olması, hepimiz için değildir. Arefe günü oruç tutmak oldukça sevabdır.
Arefe günü
Sual: Arefe günü okunması ihtiyaç duyulan bin İhlâs’ı yetiştiremeyen, akşamdan sonrasında da okuyabilir mi?
CEVAP
Evet, okuyabilir. Arefe ve kurban bayramı günlerinin geceleri, öteki kutsal geceler benzer biçimde değildir. Kendilerini takip eden gecelerdir. Gece ve gündüzüyle beraber olan 24 saate gün denir. Bin İhlâs okumayı yetiştiremeyen, akşamdan sonrasında da devam edebilir.
Terviye günü yapılanlar
Sual: Terviye günü diye ne zamana denir ve bu günde neler yapılmaktadır?
Yanıt: Zilhicce ayının sekizinci gününe, Terviye günü denir. Arefe gününden önceki gündür. Hacıların sabah namazını kıldıktan sonrasında, topluca Mekke’den Minâ’ya doğru hareket ettikleri gündür.
Bu güne Terviye denmesinin sebebi, hacca gidenler umumiyetle bu günde susuz bir sahayı geçmeye hazırlık olmak suretiyle hayvanlarını kucak dolusu suladıkları ve zemzem suyundan çokça içip kandıkları ve yanlarına gerektiği kadar su aldıkları ve böylece Minâ’ya hareket ettikleri; yada Terviye diye adlandırılmasının sebebi, hacılar o günde develeri suya kandırdıkları doğrusu suladıkları içindir. Hadîs-i şerifte;
(Bir Müslüman, Terviye günü oruç tutarsa ve günah söz söylemezse, Allahü teâlâ, onu normal olarak Cennete sokar) buyuruldu.
Terviye günü sabah namazından sonrasında, hacıların, Arafat’a gitmek için Mekke’den çıkmalarının haccın sünnetlerinden olduğu, İbn-i Âbidînde yazılıdır.
Arefe günü
Sual: Arefe diye hangi güne denir ve bu günün önemi, özelliği, fazileti nedir?
Yanıt: Arefe; Zilhicce ayının dokuzuncu günü, Kurban Bayramı’ndan önceki güne verilen isimdir. Arefe, zilhiccenin dokuzuncu günüdür, başka günlere Arefe denmez. Hadîs-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Arefe gününe saygı ediniz! Şu sebeple Arefe, Allahü teâlânın kıymet verdiği bir gündür.)
(Arefe günü bin İhlas okuyanın tüm günahları affolur ve her duası kabul olur. Hepsini Besmele ile okumalıdır.)
(Arefe gecesi yakarma edenler, Cehennemden azad olur.)
(Arefe günü oruç tutanların, iki senelik günahları affolur. Biri, geçmiş senenin, diğeri, gelecek senenin günahıdır.)
Arefe günü Allahü teâlâ, Arafat’ta vakfe meydana getiren hacılardan razı olur ve meleklere karşı övünerek;
(Bunlar ne isterler ki işlerini bırakıp burada toplandılar) buyurduğu, İmam-ı Müslimin naklettiği hadîs-i şerifte bildirilmektedir.
Haccın farzlarından biri de Arefe günü Arafat’ta öğle ve ikindi namazlarından sonrasında bir miktar vakfeye durmaktır. Arefe günü yada gecesi Arafat’ta bulunmayanın yada Arafat’tan geçmeyenin hacı olamayacağı, İbn-i Âbidîn ve Mevkûfât kitaplarında bildirilmektedir.
Peygamber efendimiz, meşhur ‘Veda Hutbesi’ni Arafat’ta okudu. Âdem aleyhisselâm ile Havva validemiz yeryüzüne indirilince Arafat’ta buluştular. Bir rivayette buraya bu yüzden buluşup, tanışmak manasına Arafat denmiştir.
Teşrik tekbirleri
Sual: Teşrik tekbirleri ne vakit başlamakta ve hangi vakte kadar devam etmektedir?
Yanıt: İmâmeyne nazaran, Arefe günü, doğrusu Kurban Bayramı’ndan önceki gün sabah namazından, dördüncü günü ikindi namazına kadar, yirmiüç vakitte hacıların ve hacca gitmeyenlerin, adam hanım her insanın, cemaat ile kılsın, yalnız kılsın, farz namazda yada bu bayramdaki farzlardan birini, gene bu bayram günlerinden birinde kaza edince, slm verir vermez, Allahümme entesselâm demeden, bir kerre Tekbîr-i teşrîk okuması vaciptir.
“Allahü ekber, Allahü ekber. Lâ ilâhe illallah. Vallahü ekber, Allahü ekber ve lillahil-hamd” denir.
Cuma namazlarından sonrasında da okunması mümkün. Bayram namazından sonrasında okumak müstehabdır. Cenaze namazından sonrasında okunmaz. Camiden çıktıktan yada konuştuktan sonrasında okumak lazım değildir. İmam, tekbiri unutursa, cemaat terk etmez. Erkekler yüksek sesle okuyabilir.