Haramla farz çakışırsa

Sual: Dul bir kadının mahremleri yoksa hacca mahremsiz gidebilir deniyor. Bir de hacda tavaf ederken kalabalıktan sıkışma oluyor, hanım adam birbirine dokunsa da, yoksulluk olduğundan haram olmaz deniyor. Ek olarak hacda hanım yabancı adamların yanında kollarını açarak abdest alabilir, necaset var ise temizleyebilir, hacda günah olmaz diyorlar. Bunlar doğru mudur?
CEVAP
Asla biri doğru değildir. Zira haramdan kaçmak, farzı yapmaktan ilkin gelir. Bir hadis-i şerifte, (Oldukca azca bir günahtan kaçınmak, tüm cin ve insanların [nâfile] ibadetleri toplamından daha iyidir) buyuruluyor. Her günah, Allahü teâlâya isyan olduğundan, büyüktür; fakat bazısı, bazısına nazaran minik görünür. Bir minik günahı yapmamak tüm cihanın nafile ibadetlerinden daha sevabdır, bu sebeple nafile yakarma yapmak farz değildir. Günahlardan kaçınmaksa farzdır. (Rıyad-un-nasıhin) Haramdan kaçmanın sevabı, farzları yapmanın sevabından daha fazladır. Haram işleyerek farz yapılmaz. Farz ile haram bir araya erişince, doğrusu farzı işlerken haram işlemek mecburiyeti olunca, haram işlememek için farz tehir edilir. Üstünde oldukça necaset bulunan kimse, avret yerini açmadan yada başka bir sebeple temizlemesi mümkün değilse, başka elbisesi de yoksa, o haliyle kılar, çıplak kılmaz. Hatta temizleme imkanı olsa; fakat yanında yabancılar var ise, temizlemeden namazını kılar. Zira başkalarının yanında avret yerini açmak yasak, necaseti temizlemek ise emirdir. Komut ile yasak bir araya erişince, yasağa uyulur. Doğrusu avret yeri açılmaz. Bir emri yapmak, bir haramı işlemeye sebep olursa, haram işlememek için, o komut terk edilir, yapılmaz. Haramdan kaçmak, farzı yapmaktan ilkin geldiği şeklinde, mekruhtan kaçmak, sünneti yapmaktan ilkin gelir. Mekruh işleyerek sünnet yapılmaz. Birkaç örnek verelim:
1- Cemaatle namaz kılınırken, sünnete adım atmak mekruhtur. Sabah sünnetini kılmamış olan, sünneti kılarsa, cemaate yetişemeyeceğini anlarsa, sünneti kılmaz, derhal imama uyar. Cemaate son oturuşta olsun yetişeceğini anlarsa, sünneti caminin haricinde, sofada [holde] acele kılar. Hol yoksa, içerde direk arkasında kılar. Bu şekilde yer yoksa sünneti kılmaz. Zira, cemaat ile kılınırken, nafile kılmak mekruhtur. Mekruh işlememek için sünnet terk edilir.

2- Cemaatle namaz kılmak sünnettir. Takkesiz namaz kılmak mekruhtur. Takkesi olmayan cemaate uymaz, takkeyi bulup yalnız kılması, takkesiz cemaatle kılmasından evladır.

3- Aşûre günü oruç tutmak sünnettir. Bir hadis-i şerif:
(Aşûre günü oruç tutanın, bir senelik günahları affolur.) [Taberani]
Tek başına Aşûre günü oruç tutmak mekruh olur. Zira Yahudilere benzenmiş olur. 9. ile 10. yada 10. ile 11. günü tutulursa mekruh olmaz.

4- Nevruz günü ve cumartesi günü tek gün oruç tutmak mekruhtur. Savm-ı Davud orucu tutan, doğrusu bigün yiyip bigün tutan kimse, orucu Nevruza ve cumartesiye de gelse o gün oruç tutması mekruh olmaz. Arefe günü oruç tutmak müstehaptır. O gün Nevruza yada cumartesiye isabet etse de, bugün Arefe diye oruç tutan kimse, mekruh işlemiş olmaz. Nevruz diye ve cumartesi diye tutarsa mekruh olur; Arefe diye tutarsa mekruh olmaz. Demek ki burada niyet önemlidir. Bunun şeklinde hanıma benzemek için saç uzatmak, Budist’e benzemek için saç kazıtmak, Kastro’ya benzemek için sakal bırakmak da mekruh olur.

5- Bir işe sünnet ve mekruh denmişse, o işi yapmamak gerekir. Örneğin teşehhüdde parmak kaldırmak sünnet, mekruh, hatta haram bile denmiştir. O halde, teşehhüdde parmak kaldırılmamalı.

Farzı geciktirmek
Sual: (İkindi namazını mazeretsiz akşama 5-10 dakika kalana kadar geciktirmek haramdır, fakat bir dakika kalsa bile, derhal kılınması farzdır) deniyor. Haramla farz çakışınca, haramdan kaçmak, doğrusu namazı tehir edip akşamdan sonrasında kılmak gerekmiyor mu?
CEVAP
Burada haramla farz çakışmıyor. İkindiyi o vakte kadar geciktirmek haramdır. O vakte kadar kılınmamış olan ikindinin farzını kılmak farzdır, kılmamak haramdır.