Cihazla ibadet etmek

Sual: Bazı ülkelerde, bir camiden öteki camilere TV ile bağlantı kuruluyor, öteki camidekiler, büyük camideki imama uydukları şeklinde, camiye gitmeyen de evinden, TV’deki imama uyup namaz kılıyormuş. Bunun mahzuru var mıdır?
CEVAP
Öğrenmek niyetiyle TV’den Kur’an-ı kerim dinlemek caizdir. Teypten dinlemek de caizdir. Okunan Kur’an-ı kerimi kasete alıp, mezara gidince, teybi açarak kaseti dinlemekle bizzat Kur’an-ı kerim okunmuş olmaz. Bunun şeklinde, bir kimse, namaz kılarken kendi filmini çekse, sonrasında her namaz vakti erişince, video ile bu filmi oynatsa, namaz kılmış olmaz. Namaz kılmak, ezan okumak vakitli ibadetlerdir. Bu tarz şeyleri teyple, video ile yapmak, bid’at olup, büyük günahtır.

TV ve video iyi bir eğitim vasıtasıdır. Sözgelişi namazın iyi mi kılınacağını uygulamalı olarak göstermek oldukça iyi olur. Fakat namaz kılan imamın filmini alıp, imam yerine ekrandaki bu görüntüye uymak caiz olmaz. Bunun şeklinde, ezan okuyan müezzinin filmini videoya alıp, zaman erişince videodan ezan okutturmak da caiz olmaz. Bundan dolayı TV ekranındaki fotoğraf, müezzinin kendisi değil, görüntüsüdür. TV’deki ses de, müezzinin bizzat kendi sesi değil, benzeridir.

İki ayrı şey, birbirine oldukça benzese de, aynı değildir. Sözgelişi Ali ile ikiz kardeşi Veli, birbirine ayırt edilmeyecek derecede benzese de, ayrıdır. Biri Ali, diğeri Veli’dir.

Bir insanoğlunun resmi, kendisinin tam benzeridir, aynısı değildir. Resmin gözü yırtılsa, sahibinin gözüne bir zarar gelmez. Bir kimse aynaya baksa, aynadaki görüntü, bakan kimsenin resmidir. Bu fotoğraf sahibinin bizzat kendisi değil, benzeridir, görüntüsüdür. Aynayı kırsak, görüntü kaybolursa da sahibine bir şey olmaz.

TV, teyp ve radyodaki sesler de, sahibinin benzer sesidir, aynısı değildir. Aynen bunlar şeklinde imamın sesi, hoparlöre verilince, elektrik ve mıknatısın hasıl etmiş olduğu bir ses haline dönüşüyor. Bizim duyduğumuz ses, imamın sesi değil, elektrik ve mıknatısın hasıl etmiş olduğu sestir. Doğrusu hoparlörden çıkan ses, elektrik tesiriyle hasıl olan mıknatıs kuvvetlerinin titreyerek demir levhanın husule getirmiş olduğu bir sestir. Bu ses, imamın sesine, ne kadar benzerse benzesin, benzeridir, aynısı değildir.

TV’deki görüntüye imam diye uymakla, hoparlörden çıkan sese imamın sesi diye uymak aynıdır. Görüntü bizzat imam olmadığı şeklinde, ses de bizzat imamın sesi değildir. Onun için görüntüye ve cihazdan çıkan sese uymakla imama uyulmuş olmaz.

TV’deki sesler yankı da değildir. Yankıya da uymak caiz olmaz. Redd-ül-muhtar’da, (Dağa çarpıp yankılanan ses, insan sesi olarak kabul edilmez. Vasıtasız, bizzat insanoğlunun söylemesi gerekir. Yankı ile gelen ses, hakiki ses hükmünde olmadığı için, yankı ile gelen bir secde âyeti için secde-i tilavet gerekmez) buyuruluyor.

Namaz kılarken görüntüsü videoya alınmış imama uymak caiz olmadığı şeklinde, TV’nin naklen yayınında, imamı da görsek, bu şekilde bir imama da uymak caiz olmaz. Veya hoparlör yada radyo vasıtasıyla gelen ses de imamın sesi olmadığı için, bu ses ile hareket ederek ibadet etmek de caiz olmaz.

Bu aletleri ibadet vasıtası olarak değil de, eğitim, öğretim, haber şeklinde işlerde kullanmak oldukça faydalıdır. İbadetlere karıştırmak bid’attir.

Peygamber efendimiz, Eshab-ı kiram ve şimdiye kadar gelen İslam âlimleri, namazı iyi mi kılmışlar, ibadetleri iyi mi yapmışlarsa, aynen o şekilde yapmak gerekir. Eklemek ve çıkarmak, dini değişiklik yapmak olur. İbadetlere bid’at sokmakla daha güzel ibadet edilmiş olmaz. (İbadetleri bizim şeklinde yapmayanlar, bizlerden değildir) hadis-i şerifini düşünerek, ibadetlere ilave ve çıkarma yaparak dini değiştirmekten oldukça sakınmalıdır!

Arkadan gelen ses
Sual: Bir caminin arka tarafında namaz kılarken imamın sesi arkadan geldi. Şaşkınlık ettim, arkada da mı imam var diye. Istemsiz başımı döndürüp baktım. Ses hoparlörden geliyormuş. Namazım bozuldu mu?
CEVAP
Göğüs kıbleden dönmediyse namaz bozulmuş olmaz; fakat mekruh olur. Göğüs de dönmüşse namaz bozulur. Hoparlörün bu şekilde numaraları olabiliyor. Kimi zaman müzik de karışabiliyor. Cep telefonlarından melodiler duyuluyor. Bunlar âhir vakit alametleridir.

Sual: Hoparlörle namaz kıldıran imama uymak caiz mi?
CEVAP
Aletin mahzuru olmaz. Eğer hoparlörden çıkan sese değil de imama uyulursa mahzuru olmaz. Doğrusu imamı görüyorsa yada göreni görüyorsa gene mahzuru olmaz. İmamı görmüyor, göreni de görmüyorsa, o vakit hoparlörün sesi ile namaz kılınmaz. Bazı kimseler camiden evine hoparlör bağlatmış, evinden imama uyuyor. Bunların namazı sahih olmaz.

İkinci bir husus, imamın itikadı muntazam ise, mecburen hoparlör ile kıldırıyorsa ona uymak sahih olur. İmam bid’at ehli ise, aslına bakarsanız ona uymak uygun olmaz.

Not: Geniş informasyon için, Namaz maddesinde (Cihazla ibadet etmek) kısmına bakınız.