Kevseri ve Şah Veliyyullah

Sual: Bir dost, Zahid ül Kevseri’nin Şah Veliyyullah Dehlevi’yi eleştiri ettiğini, bu bakımdan Kevseri’yi muhakkak okumak icap ettiğini söylüyor. Bu iki âlim de saygın değil mi?
CEVAP
Evet ikisi de muteberdir. Değişik fikirleri olabilir. Bir âlimin ictihadı, diğeri âlimin ictihadını nakzedemez, kısaca onu geçersiz hâle getiremez. Sözgelişi İmam-ı Şafii’nin, İmam-ı a’zamdan değişik oldukça ictihadı vardır. Bundan dolayı İmam-ı a’zam hazretlerini asla eleştiri etmemiştir. Hanefilerle Şafiiler kavga etmiştir diye bazı mezhepsizler yalan yazıyorlar. Şu sebeple değişik ictihad rahmet olduğu şeklinde, bununla birlikte, yanlış ictihad eden de sevap alır. İki hadis-i şerif meali şöyledir:
(Müctehid, ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır.) [Buhari](Âlimlerin değişik ictihadları rahmettir.) [Beyheki, Deylemi İ.Münavi, İbni Nasr]Rahmet olan ve sevap alınan bir hususta kavga edilmez.

Zahid-ül-Kevseri:
Kafkasyalıdır. 1951’de vefat etti. Zamanının tefsir, hadis ve fıkıh âlimi idi. Vehhabiliği reddeden Esseyf-üs-sakil kitabı ile Makalat’ı oldukça kıymetlidir. Her türlü sapık ve bozuk cereyanlara karşı idi. İttihatçılara âlet olan, din âlimi ve şeyh geçinen, fakat İslamiyet’ten haberi olmayan kimselere şiddetle karşı çıktı. Fakat ittihatçılar ve onların yardakçılarının haksız ithâmlarına uğradı. Tutuklanması için türlü oyunların tezgahlandığını haber alması üstüne 1922’de Mısır’a gitti. İbni Teymiyye ve onun yolunda olan reformistlere karşı çıkardı. Bunun için mezhepsizler tarafınca taassupla itham edilmişti. Hanefi olmasına karşın, İmam-ı Şafii’yi oldukça sever idi.

Şah Veliyyullah-ı Dehlevi:
1762’de vefat etti. Babası, Hazret-i Ömer, anası Hazret-i Ali soyundandır. Tefsir, hadis, kelam, tasavvuf ve Hanefi fıkıh âlimi idi. Büyük veli Mazheri Can-ı Canan hazretleri buyurdu ki:
(Şah Veliyyullah derin hadis âlimidir. Marifet esrarının tahkikinde ve ilmin inceliklerini bildirmekte, yeni bir çığır açan doğru yolun âlimlerindendir.)

Fevâid-ül-Behiyye kitabının sâhibi M. Abdülhay el-Lüknev ise şu şekilde der:
Allahü teâlânın hücceti, hidayete kavuşanların önderi, ümmetin dayanağı, ulemânın öncüsü, enbiyânın vârisi, sünnet-i seniyyenin ihya edicisi olan Şeyhülislâm Kutbüddîn Veliyyullah bin Abdürrahim Dehlevî, ilimde deryâ misâli, fâzıl bir zâttır.

Dört mezhebin hükümlerini delîlleri ile biliyordu. Dört mezhebin imâm ve âlimlerinin yüksekliklerini, oldukça iyi anlamıştı. Oldukça kitap yazdı. Şiilere karşı Kurretül ayneyn fi tafdili şeyhayn ve İzale-tül hafa an hilafetil-hulefa kitapları meşhurdur. Hemeat kitabında, tasavvufu övmektedir.

Müctehidlerin başka bir müctehide uymalarını yasaklar, bizim şeklinde cahillerin ise, dört mezhepten birine uymak icap ettiğini bildirir. Bu mevzularda şunları bildirir:
Dört mezhebin kolaylıklarını toplamak, Kur’anda ve hadiste açık bildirilen nasslarla ve selefi salihinin icmaı ile ve açık olan ölçme ile yasak edilmemişse caiz olur. (İzale-tül-hafa) [Bu görüşü, diğer ulemanın görüşüne uygun değildir. Böyle farklı bir görüşten dolayı bir âlimi silip atmak caiz olmaz.]

Müctehid olmayanın hadis-i şeriften anladığı ile amel etmesi caiz değildir. Şu sebeple, hadis-i şeriflerin mensuh yada tevilli veya muhkem bulunduğunu ayıramaz. (İkt-ül-ceyyid)

Mezheplerin en kıymetlisi, Buhari’de bildirilen Sünnet-i Nebeviyye en uygun olanı, Hanefi mezhebidir. (Füyud-ül-Haremeyn)