Melekler ve İblis

Sual: İblis, lanetlenmeden ilkin, meleklerin hocası mıydı?
CEVAP
Evet, meleklerin hocası ve reisi idi. İslam âlimleri buyuruyor ki:
Allahü teâlânın emri ile, tüm melekler, Adem aleyhisselama doğru secde etti. Meleklerin hocası olan İblis, emri dinlemedi, secde etmedi. İmam-ı Salebi hazretlerinin, İbni Abbas hazretlerinden rivayet ettiğine bakılırsa; İblis, meleklerle birlikte idi. Alevden yaratılan cinler taifesinden idi. Melekler ise, nurdan yaratıldı. İblis’in önceki adı Azazil idi. Cennetin bekçilerindendi. Dünya seması meleklerinin reisi idi. Dünya, semasının ve yerin sultanıydı. Meleklerden ilimde üstün idi. Gök ile yeryüzü arasını yönetim ediyordu, bunun için kendini büyük görmüş oldu. Bu hâli onu Tanrı’a isyana sürükledi. Allahü teâlâ da onu, rahmetinden uzaklaştırdı. (Camiul Ahkam)

İbni Abbas hazretleri buyuruyor ki:
(İblis, Aden bekçilerinden idi, dünya semasının işlerini yönetim ediyordu.) [Beyheki]

Said bin Müseyyib buyuruyor ki:
(İblis, Meleklerin reisi, hocası idi.) [İbni Cerir, İ. Süyuti]

Ahmed Rıfai hazretleri Talebeleri ile söyleşi ederken insanların kendini beğenmesi ile ilgili bir soruya verdiği cevapta buyurdu ki:
İlminin fazla, amelinin oldukca olması ile gurura kapılan kimse, marifet sahibi değildir. Şundan dolayı şeytan da pek fazla bilgiye sahipti. Yanlış mantık yürüterek, ateşin topraktan daha üstün bulunduğunu iddia etti. Hâlbuki meleklere hocalık yapıyordu. Sonunda kendi nefsinin üstün bulunduğunu söyleyip kibirlendi. Böylece Allahü teâlânın gazabına uğradı ve lânete müstahak oldu. Ebedî olarak rahmet dergâhından kovuldu. (Evliyalar ansiklopedisi)

Meleklerin reisi iblis idi. (Rehber ansiklopedisi)

Sual: Kur’anda, İblise değil, meleklere secde emri verildiği bildiriliyor. Şeytana bu şekilde bir buyruk verilmediği halde, niçin şeytan cezalandırılıp lanetlendi?
CEVAP
Hâşâ, Allahü teâlânın, yanlış, gereksiz bir şey yapması, haber vermeden, suçsuz bir mahlukunu cezalandırması, kısaca zulmetmesi, elbet mümkün değildir! İblis, Meleklerle birlikte yaşıyordu, onların hocası idi. Allahü teala, içinde, İblis’in de bulunmuş olduğu melekler topluluğuna buyruk verdi. O toplulukta, İblis olmasa idi, verilen emirden görevli olmazdı. Âyet-i kerimelerde, (Fakat İblis secde etmedi) buyurulduğuna bakılırsa, İblis de, secde emri verilenlerden idi. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:

(Meleklere, “Adem’e secde edin” demiştik. İblis hariç, hepsi secde etmişti. O, cinlerden idi. Rabbinin emrinin dışına çıktı. Şimdi siz, beni bırakıp da, İblis’i ve onun avenelerini dost mu ediniyorsunuz? Oysa onlar, sizin düşmanınızdır. [Şeytanın yolundan gidenleri dost edinerek, Cenneti verip Cehennemi almak] zalimler için, ne fena bir değiş tokuştur.) [Kehf 50]

Şeytanın, secde ile emrolunduğunu bildiren, iki hadis-i şerif meali şöyledir:
(Ademoğlu, secde âyetini okuyup da, secde edince, şeytan ağlayarak uzaklaşır. Sonrasında şöyleki der: Yazık bana, ademoğlu secdeyle emrolundu ve secde etmiş olduğu için Cennete kavuştu. Ben de secdeyle emrolundum, fakat isyan ettiğim için, Cehenneme müstahak oldum.) [Müslim]

(Kibirden sakının. Kibir, şeytanı secde etmemeye sevk etti.) [İ. Asakir]

Sual: İblis, Hazret-i Âdem’e secde etmediği için niye lanetlendi? Şeytanın Hazret-i Âdem’e secde etmeyişi ile, Tanrı’a isyanın ne alakası var? Hem Tanrı’a isyan etmiş olsa bile, isyan lanetliğe, küfre sebep olur mu? Niye Tanrı kendisine değil de, Hazret-i Âdem’e secde edilmesini emretmiştir?
CEVAP
Secdenin, Âdem aleyhisselam için değil, Tanrı için yapılması istendi. Doğrusu Hazret-i Âdem istikametinde Tanrı’a yapılması emredildi. Ikimiz de, Kâbe istikametinde Tanrı için secde ediyoruz. Kâbe’ye secde etmiyoruz. Meleklerle beraber İblis’e, Âdem aleyhisselam istikametinde Tanrı’a secde edilmesi emredildi. İblis ise, bu emri yanlış kabul ederek, secde etmedi. Doğrusu İblis, secde emrini yerine getirmediğinden değil, Tanrı’ın emrini yanlış kabul etmiş olduğu için lanetlik oldu.

Namaz kılmayan, oruç tutmayan kimse, Tanrı’a isyan halinde olmakla birlikte ona kâfir denmez. Fakat namazı, orucu gereksiz görürse kâfir olur.

İşte şeytan da Tanrı’ın emrini uygun görmeyip, (Ben alevden o ise, topraktan yaratıldı. Alevden yaratılan bir varlığın, topraktan yaratılan bir varlığı kıble edinmesi yanlıştır) diyerek secde etmedi ve sonsuz lanetliklerden oldu.

Melek ve şeytan
Sual: Her insanoğlunun yanında bir melek ve bir şeytan var mıdır? Bir de, İslam Ahlakı kitabında (Şeytanım Müslüman oldu) hadisi geçiyor. Şeytanım Müslüman oldu ne anlamına gelir?
CEVAP
Her insanoğlunun yanında bir şeytan olduğu benzer biçimde, her insanın yanında bir de melek vardır. Şeytan, insanoğlunun kalbine fena düşünceler, vesveseler getirir. Melek ise, insana iyi düşünceler esin eder. Üç hadis-i şerif meali:
(Melekten gelen esin, İslamiyet’e uygun olur. Şeytandan gelen vesvese, İslamiyet’ten ayrılmaya sebep olur.) [Tirmizi]

(Allahü teâlâ, benim yanımdaki şeytanın vesveselerinden beni muhafaza etti.) [Berika]

(Allahü teâlâ, bana kayra etti. Şeytanım Müslüman oldu.) [Berika]

Buradaki Müslüman oldu demek, teslim oldu, bana zarar veremedi anlamına gelir. Esasen kelime olarak Müslüman, teslim olan, kayıtsız şartsız boyun eğen anlamına gelir.

Şeytan niye kâfirdir?
Sual: Şeytan, Tanrı’ı tanıyor. Cenneti ve Cehennemi görmüş oldu. Günah işleyenlerin Cehennemde ceza göreceğini biliyor. Bunun için insanlara vesvese veriyor. Günaha ve küfre teşvik ediyor. Küfre girenlerin Cehennemde cezalanacağını biliyor ki, durmadan vesvese veriyor. Şeytan, bir Müslümanın inanması ihtiyaç duyulan her şeye inanıyor. Bir tek Tanrı’ın bir emrini yapmadı. Müslüman da Tanrı’ın oldukca emrini yapmıyor. Şeytan bir günahtan dolayı niye ebedî cehennemliktir?
CEVAP
Şeytan günahtan dolayı değil, küfürden dolayı ebedî cehennemlik oldu. Tanrı’ın emrini yapmadığından değil, beğenmediğinden dolayı, kısaca Tanrı’ın, alevden yaratılan bir kulunun, topraktan yaratılan bir kula secde etme emrinin yanlış bulunduğunu söylediği için küfre girmiş ve küfrüne pişman olmamıştır. Şimdi bir Müslüman, asla içki içmese de, (Sarhoş etmeyecek kadar azca içki içmek günah olmaz) dese küfre girmiş, kâfir olmuş olur. Şundan dolayı dinin emrini beğenmemiş olur. Şeytan da, Allahü teâlânın emrini beğenmediği için kâfir olmuştur. Onun için dinimizin herhangi bir emrini beğenmemekten oldukca sakınmalıdır.