Ahsen-ül-hâlıkîn ne demek?

Sual: Kur’an-ı kerimdeki (Ahsen-ül-hâlıkîn) ifadesine istinaden, bazı kimseler, insanoğlu için yaratmak, yaratıcı tabirini kullanıyorlar. Bu şekilde kullanmak uygun mudur?
CEVAP
Kur’an-ı kerimde geçen (Ahsen-ül hâlıkîn) ne anlamına gelir? Sözlüğe bakılırsa, Yaratıcıların en güzeli demek olduğu, birçok yaratıcı bulunmuş olduğu zannedilir. Piyasadaki Kur’an tercümeleri de bundan pek değişik sayılmaz. Onun için sözlükten, Kur’an tercümesinden din öğrenilmez. Saygın tefsirlere, akaid ve fıkıh kitaplarına bakmak gerekir.

İmam-ı birgivi, Vasiyetnamesinde, (Bir kimse, rızık Tanrı’tandır; fakat, kulun da hareket etmesi gerekir dese, kâfir olur) diyor. Bursalı İsmail Hakkı hazretleri de, Huccet-ül-baliga’da (Hâlık, yalnız Allahü teâlâdır. İnsana yaratıcı demek ilhaddır) diyor. [İlhad, dinden çıkmak anlamına gelir.]

Allahü teâlânın, hiçbir işinde, ortağı yoktur. Her varlığın yaratıcısı yalnız Odur. Yaratmak, yoktan var etmektir. Maddeyi, elemanı yok iken var etmek ve var ettikten sonrasında, başka bir varlığa çevirmek de yaratmaktır. Örneğin, insanı, nutfeden, cinleri alevden yarattığını bildiren âyet-i kerimeler bu şekilde bulunduğunu bildirmektedir. (Rahman 15, Müminun 12-14)

Hâlık kelimesinin birkaç manası vardır. Esma-i hüsnadan olan Hâlık, yoktan yaratan anlamına gelir. Bu kelimenin biçim veren anlamı da vardır. Bu bakımdan insanoğlu için yaratıcı tabiri kullanılmaz. Beydavi tefsirinin Şeyhzade haşiyesinde buyuruluyor ki:
Ahsen-ül-hâlıkîn, takdir edenlerin [tasvir edenlerin, şekil verenlerin, suret verenlerin, düzene koyanların yeni tabirle dizayn edenlerin] en güzeli, en iyisi anlamına gelir. Şu sebeple halketmenin hakiki manası, ihtira, inşa ve ibdadır. Bu kelime şu demek oluyor ki hâlık, bu âyet-i kerimede takdir eden manasında kullanılmıştır. Şu sebeple ihtira manasındaki halketmek, Allahü teâlâdan başkası için düşünülmez ki, Tanrı onların en güzeli densin. (C.4/68)

Hâlık-ul-hâlıkîn = Hâlıkların hâlıkı, biçim verenlerin biçim vereni anlamında kullanılsa da uygun olmaz. Şu sebeple Tanrı’ın adları tevkifidir, şu demek oluyor ki dinin bildirdiği adlar söylenir. Hepimiz bir tabir uyduramaz. İnsanlar için yaratıcı tabiri kullanılmaz. Tanrı’tan başka yaratıcı yoktur.

İnsanlara, yarattı yaratıcı demek asla caiz değildir. Tanrı’tan başkasına, her ne maksatla olursa olsun, yaratıcı demek küfürdür. Yaratıcı, yalnız Allahü teâlâdır. Nitekim Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Gökleri ve yeri yoktan yaratan Odur. Her şeyi O yaratmıştır.) [Enam 101]

(Gökleri ve yeri yaratan Tanrı’ın, benzerlerini de yaratmaya kadir bulunduğunu düşünmezler mi?) [İsra 99]
(Her şeyin yaratıcısı olan Rabbiniz Tanrı’tır. Ondan başka ilah yoktur. Iyi mi aldatılıp döndürülürsünüz?) [Mümin 62]
Cenab-ı Hak, tek yaratıcı kendisi bulunduğunu ve başka yaratıcı, başka ortak bulunmadığını bildirirken, yaratıcının fazlaca olduğu iyi mi söylenebilir?