Vekalet ve vekil olmak

Sual: Vekalet nedir, birisine iyi mi vekalet verilir, iyi mi vekil yapılır ve haberci diye kime denir?
Yanıt: Vekalet, bir kimsenin, bir işi yapmak için, başkasını kendi yerine koyması, başkasına iş havalesi anlamına gelir. Yerine geçirilen başka hiç kimseye Vekil denir. Vekil edene Haiz denir. Bir kimsenin sözünü başkasına götürene Resül yada Haberci denir.

Birini vekil yapmak, gerektirme ve kabul ile olur. Kısaca “Seni vekil yaptım” ve “Kabul ettim” sözleri yada yazıları ile olur. Vekil, yanıt vermeden, işi hayata geçirmeye başlasa, kabul etmiş olur. İş habersiz yapıldıktan sonrasında, sahibinin, izin verdim demesi ile de, vekil etmiş olur. Kiracı kira ile, kiradaki malı onarım etmeye vekil yapılabilir.

Sual: Bir malı satın almak için vekil olan kimse, o malı kendisi için satın alabilir mi?
Yanıt: Belli bir malı satın almaya vekil olan kimse, o malı kendisi için satın alamaz. Kendim için aldım dese bile, sahibinin olur. Sahibi yanında iken, kendisi için almış olduğu mal, vekilin olur.

Sual: Bir mevzuda vekil olan kimse, bir başkasını aynı mevzuda vekil edebilir mi?
Yanıt: Vekil, sahibinden ek olarak izin almadıkça yada “istediğini yap” diyerek “Umûmî vekil” edilmedikçe, başkasını kendine vekil yapması imkansız. Yalnız, zekât vermek için olan vekil, izinsiz olarak başkasını, o da başkasını vekil yapabilirler. İkinci vekil, direkt doğruya sahibin vekili olur.

Sual: Bir kimse, vekil olduğu kimsenin malını, kendi istediği fiyata satabilir mi ve kendisi satın alabilir mi?
Yanıt: Umumi vekil olan şahıs, sahibinin şu demek oluyor ki vekil olduğu kişinin malını, dilediği fiyata satabilir. Fiyat söylenmiş ise, daha aşağı satamaz. Satarsa, öder. Vekil, sahibinin malını, kendine satın alamaz ve akrabasına da satamaz. Sadece, bunlar, umumi vekil ise yada değerinden yüksek satabilir. Umumi vekil, peşin de, veresiye de satabilir. Fakat, peşin sat yada şu malımı sat da borcumu ver denildi ise, veresiye satamaz.

Sual: Bir kimse, vekiline, falan hiç kimseye sadaka ver dese, vekil kendi parasından verse, sonrasında bunu, vekil edenden geri isteyebilir mi?
Yanıt: Bir kimse, falana ödünç yada sadaka ya da armağan ver dese, vekil bunu verince, emredenden isteyemez. Sonrasında ben sana veririm dedi ise, isteyebilir.

Sual: Bir kimse, başka birinin bahçesindeki elmaları toplayıp fakirlere dağıtın diye komut verse, bu emre uyanlar, dağıttıkları elmaların bedelini öderler mi?
Yanıt: Hepimiz, sadece kendi mülkü için komut verebilir. Başkasının malını denize at diye birisi komut verse, bu emre uyup o mal denize atılmaz, atan öder. Vekiline, borcumu, kendi malından öde dese, vekil kabul etse bile, ödemeye zorunlu olmaz. Fakat, vekilde alacağı yada emanet parası var ise, o vekil, emri hayata geçirmeye, ödemeye mecburdur. Malımı satıp öde dese, bu emri, yalnız ücretli vekil hayata geçirmeye zorunlu olur.